Абай ??нанбаев – ?аза? хал?ыны? ?лы классик а?ыны, а?артушы демократы, ?лтымызды? рухани ма?танышы. Абай ?з ауылында арабша хат таны?аннан кейін, он жасында Семей ?аласында?ы Ахмет Ризаны? медресесінде 3 жыл о?иды. О?у?а зерек, ??ымтал Абай діни саба?тармен ?оса ?з бетінше араб, парсы тілдерін ?йреніп, шы?ыс классиктері: Низами, Са?ди, Хафиз, Науан, Физули е?бектерімен танысып, та?ылым алады.
Абай а?ыл-ой санасы толыс?ан ша?ында ел билеу ісінен аула?танып, а?ынды? ?нер жолына т?седі. ?з бетінше шы?ыс, батыс, орыс елдері а?ындарыны?, ойшыл о?ымыстыларыны? е?бектерін о?ып, білімін толы?тырады. 1870 жылдарда Петербургтен айдалып келген революционер Михаэлиспен танысып, дос болады. Михаэлис Петербург университетіні? студенті, Чернышевскийді? жолын ?уушы, демократ-революционер еді. Михаэлис ар?ылы Абай айдауда?ы орыс демократтары: доктор Долгополовпен, таби?ат зерттеушісі, тарихшы Леонтьевпен танысады. Солар ар?ылы ол орысты? белгілі а?ын-жазушылары: Пушкин, Лермонтов, Толстой, Салтыков-Шедрин, Некрасов; сыншыл, ойшыл-демократтары Белинский, Герцен, Чернышевский, Добролюбов; Батыс Еуропа а?ындарымен: Гёте, Байрон, философ ойшылдарынан: Спенсор, Спиноза, Дарвин, т. б. е?бектерімен танысып, т?лім-т?рбие алады.
Перевод
Абай Кунанбаев – великий классический поэт казахского народа, педагог демократов, духовная гордость нашего народа. Абай получил образование в деревне Ахмет Реза в Семипалатинске в возрасте десяти лет после того, как в течение трех лет он получил арабское письмо в своей деревне. Изучая арабский и персидский языки, изучая арабский и персидский языки, он познакомится с восточными классиками: Низами, Сагди, Хафиз, Науан и Физули.
Во время психического заболевания Абая страна дрейфовала в поэтический способ танцевать. Он самостоятельно читает и воспитывает произведения поэтов, мыслителей, ученых восточных, западных и российских стран. Революционер, который был сброшен из Петербурга в 1870-х годах, был дружелюбным и знаком с Майклом. Михаил был демократическим революционером в Петербургском университете, предателем Чернышевского. Майкл знаком с российскими демократами в битве Абая: доктор Долгополов, натуралист, историк Леонтьев. Через них он известен как русские поэты-писатели: Пушкин, Лермонтов, Толстой, Салтыков-Шедрин, Некрасов; критики, мыслители Белинского, Герцена, Чернышевского, Добролюбова; С западноевропейскими поэтами: Гете, Байрон, философские мыслители: Спенсер, Спиноза, Дарвин и другие. познакомиться с его трудами и научить их
Абай (Ибра?им) ??нанбаев.
(1845-1904)
Абай ?аза?ты? ?лы а?ыны, композитор, философ, ?аза? жазба ?дебиетіні? негізін ?алаушы, оны? ал?аш?ы классигі.
?кесі ??нанбай ?скенбай?лы бай, би ж?не ?аза? руларыны? ішіндегі беделді адамдарды? бірі бол?ан. ??нанбай ?ар?аралы дуаныны? а?а с?лтаны бол?ан.
??нанбай діншіл бол?ан. М?сылман дініні? ы?палын к?шейту ма?сатын к?здеп Орта Азияны? діндар ?ожаларын, татар молдаларын ?арама?ында?ы ауылдар?а тарат?ан. Оларды? балаларын м?сылманша о?ыт?ан. ?з ауылында ?абит?ан деген молданы ?стап, Абайды да о?ыт?ан. Абайды? саба??а зеректігін бай?а?ан со?, ?кесі Семей ?аласында?ы м?сылман имамы Ахмет Ризаны? медресесіне берген. Ол дін саба?тарына тарих, поэзия, математика, философия сия?ты д?ние тану п?ндерін араластыра о?ытуды ?ажет к?ретін а?ымны? ба?ытын ?ста?ан адам бол?ан. Абай б?л медреседе 4 жыл о?ы?ан кезінде араб, иран ж?не Орта Азия ?дебиеті классиктеріні? шы?армаларымен жа?сы танысады. ?зі ?лгілерінен ?йренген. Абайды? жазу ж?мысында ?лгі еткені 19-шы ?асырда?ы орыс ?дебиеті бол?ан. Абай Семейдегі медреседен кетер алдында ?ш айдай орысша о?ы?ан, осы тілде аздап жаза ж?не с?йлей білген. Еліне ?айт?аннан кейін де Семеймен ?атынасын ?збеген. Семейге саяси к?з?арастары ?шін жер аударыл?ан, орыс о?ымыстылары Н.И.Долгополов ж?не Е.П.Михаэлиспен танысып, орысша білімін терендете т?суге ж?рдем ал?ан. Абай Семейге келіп, айлап жатып Гоголь атында?ы кітапханадан к?п кітаптар о?ы?ан ж?не ауылына да алып кетіп о?итын бол?ан.
Абай д?ние ж?зіні? бас?а да ?алымдары мен жазушыларыны? е?бектерін о?иды. Мысалы, Ежелгі Грецияны? ата?ты ?алымы Аристотельді? философиялы? ж?не ?деби шы?армаларымен толы? таныс?ан. Ата?ты данышпан Сократты? да шы?армасын б?лген.
Абай В.Г.Белинскийді? е?бектерін ?натып о?ы?ан. А.С.Пушкин шы?армаларын о?ып, ?лгіге тарт?ан.
«Евгений Онегин» романынан ?зінділер аударды «Амал жо?, ?айттым білдірмей» / «Татьяна хатына»/ ?нін шы?арды. Сондай-а? И.А.Крылов, М.Ю.Лермонтов, И.Гете шы?армаларынан да аударды.
Абай ?аза?ты? ?н-к?й творчествосын жете білген. Біржан сал, А?ан сері, Т?ттімбет, Жаяу М?са сынды халы? композиторларын ерекше ба?ала?ан. ?зі «Айттым с?лем ?алам?ас», «С?р?ылт т?ман», «?ара??ы т?нде тау ?ал?ып» та?ы бас?а ?ндер шы?ар?ан.
Абай «Атаны? баласы болма, адамны? баласы бол» деп, жалпы адамзатты т?гел с?йетін, гуманизм биігіне ша?ырады.
Перевод
После возвращения в страну под семипалатинском сообщения во главе. Ссыльный в семипалатинск за политические взгляды, русские ученые Н.И. Е и Долгополов.П. Ознакомиться с Михаэлиспен, русско получения знаний поступить в терендете помощи. Абай Семей, обучающихся в деревню уехал и больше читал книги лежа месяцами в библиотеки имени Гоголя.
Ученые труды других писателей, читает абая и мира. Например, знаменитый ученый Древней Греции Аристотель философские и литературно ознакомления с произведениями. Социологический анализ современных социальных процессов в б?лген гений знаменитого произведения.
В Абай.Г. Читал труды Белинскийді? подобных средств. А.С. Читать произведения пушкина, образец отказа от.
«Евгений Онегин» отрывки из романа обратил «без Подхода, без наблюдения за птицами» / «письма Татьяны»/ песню. Также И. А.Крылова, М. Ю. Лермонтова, И. Из произведений Гете тоже обратил внимание.
Абая, казахская музыка] детально знал. Биржан сал, Акан сери, Таттимбета, Жаяу Мусы, как особо ценится народных композиторов. «Айттым с?лем ?алам?ас», «Стальной туман», «горные вершины Темной ночью» и другие, выпущенные песни.
Абая «сын Деда мороза-не радуйся, будь сыном человека», что любит все человечество в целом, призывает к высотам гуманизма.
Составьте эссе на казахском на тему абай кунанбаев
Ответы:
Абай (Ибра?им) ??нанбаев ??нанбай?лы (1845-1904) — а?ын, а?артушы, жазба ?аза? ?дебиетіні?, ?аза? ?деби тіліні? негізін ?алаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси ?айраткер, либералды білімді ислам?а таяна отырып, орыс ж?не еуропа м?дениетімен жа?ындасу ар?ылы ?аза? м?дениетін жа?артуды к?здеген реформатор. Абай а?ынды? шы?армаларында ?аза? хал?ыны? ?леуметтік, ?о?амды?, моральды? м?селелерін ар?ау еткен.Абай Шы?ыс пен Батыс м?дениеті мен ?ркениетін жетік білген. Бір?атар ?лем ойшылдарыны? е?бектерімен жа?сы таныс бол?ан. Философиялы? трактаттар стилінде жазыл?ан «?ара с?здері» – та?ырып ау?ымдылы?ымен, д?ниетанымды? тере?дігімен, саяси-?леуметтік салма?тылы?ымен ??нды.Орта ж?зді? Ар?ын тайпасыны? Тобы?ты руынан шы??ан билер ?улетінен. ?кесі ?скенбай?лы ??нанбай ?з заманында?ы ата? да??ы алыс?а кеткен адамдарды? бірі бол?ан. Патша ?кіметі XIX ?асырды? ортасында?ы бір сайлауда оны ?ар?аралы ауданыны? а?а с?лтанды?ына бекіткен. Шешесі ?лжан Орта ж?зді? Ар?ын тайпасынан ?аракесек руыны? шешендікпен, тап?ырлы?, ?зіл ?жуамен аты шы??ан шаншарларды? ?ызы «Абай» деп жас Ибра?имді анасы ?лжан еркелетіп ата?ан. Содан бері б?л есіммен Абай тарих?а енді.?ыс?аша шолуОсындай текті ортадан шы??ан ??нанбай мен ?лжаннан ту?ан т?рт ?лды? бірі Абай жастайынан а? ерекше ?абілетімен, а?ылдылы?ымен к?зге т?седі. Бала?а сыншы ?кесі осы баласынан ?атты ?міт етеді. ?кесі оны? зеректігін бай?а?аннан кейін, 10 жас?а тол?ан со? Семейдегі Ахмет Риза медресесіне береді.Медреседе т?рт жыл о?ы?аннан кейін, о?удан шы?арып алып, ?асында ?стап, ел бас?ару ісіне баули бастайды. ?кесіні? т??ірегінде ел жа?сыларымен араласып, ?з хал?ыны? рухани м?дениет ж?йелерімен жете танысады. ?зі билер ?лгісінде шешен с?йлеуге т?селеді. ?тымды с?зімен, ?діл билігімен елге танылып, аты шы?ады. К?п ?замай, жетпісінші жылдарды? бас кезінде ?о?ыр К?кше дейтін елге болыс болады. Билікке араласып, біраз т?жірибе жина?та?аннан кейін ол халы? т?рмысында?ы к?ле?келі жа?тар?а с?уле т?сіруге к?ш салып ба?ады. Біра? онысынан п?лендей к??іл тоятындай н?тиже шы?ара алмайды. Сонды?тан хал?ына пайдалы деп тап?ан істерін к?ркем с?збен, ?сіресе, ?ле?мен насихаттама? болады. Абай бір жа?ынан шы?ыс классиктері Низами, Са?ди, ?ожа Хафиз,Науаи, Физули, Ж?ми та?ы бас?аларды о?ыса, екінші жа?ынан А. С. Пушкин, А.И. Герцен, М.Е. Салтыков-Щедрин, Н.А. Некрасов, М.Ю. ,Л.Н. Толстой, И.А. Крылов, Ф.М. Достоевский, И.С. Тургенев, Н.Г. Чернышевский м?раларын о?ып, тере? таныс бол?ан, Батыс ?дебиетіненГете, Дж. Байрон сия?ты а?ындарды о?ып, Дрепер, Спиноза, Спенсер, Льюис, Дарвин сынды ?алымдарды? е?бектерін зерттейді.
Юноша сразу же попал в самую гущу сложных интриг. Тяжбы решались не царским судом, а на основе веками существовавшего обычного права казахов. Вращаясь в кругу изощренных вдохновителей межродовой борьбы, наделенный от природы недюжинными способностями, Абай постигает тончайшие приемы ведения словесных турниров, где оружием служили отточенное красноречие, остроумие и изворотливость.
Обращаясь к казахской народно-речевой культуре, еще в юношеском возрасте Абай научился высоко ценить значение выразительного поэтического слова и, сумев стать мастером виртуозной ораторской речи, заслуженно стяжал себе славу красноречивого, остроумного оратора. Если Кунанбай и люди его круга обращались к авторитету своих предков — родовых старейшин, и хранили в памяти только их речи, приговоры и афоризмы, то Абай, наперекор отцу тянувшийся к общению с народными, певцами,-.знал почти всех своих предшественников —. поэтов, акынов и участников «айтысов», выступавших перед народом в борьбе за поэтическое первенство.
Поэтическая жизнь творца
Рано пробудившийся интерес к классической поэзии Востока породил первые подражательные стихи Абая. Обращение к традиции казахской народной поэзии сделало его новые стихи оригинальными и индивидуально-самобытными. В этих стихах уже наметился будущий самостоятельный облик поэта, творчество которого глубокими корнями уходит в народ. По свидетельству многих своих современников, Абай начал сочинять стихи (в виде импровизаций и песен-посланий) очень рано, с двенадцатилетного возраста, поэтому его поэзия этого периода дошла до нас далеко не полностью.
Вместе с небольшим количеством юношеских стихов поэта мы находим только ряд упоминаний об отдельных забытых и утерянных произведениях. Так, известны лишь начальные строки стихов, посвященных любимой им девушке Тогжан. Только в. устной прозаической передаче сохранился «айтыс» молодого Абая с девушкой-акыном Куандык.
Слабое развитие письменности в тогдашнем Казахстане обусловило и отсутствие писем, мемуаров, записей современников, которые помогли бы сохранить юношеские стихи Абая и осветить его биографию. Немалое значение при этом имело и отношение к поэту вообще, характерное для феодально-байской среды того времени.
Если народ с глубоким уважением относился к поэтическому творчеству и высоко чтил звание акына, то родовитые баи с самодовольной гордостью говорили: «Слава богу, из нашего племени не выходило ни одного баксы и акына». Этим презрительным отношением знати к званию поэта и объясняется то, что в родных аулах Абая не сохранилось ни его ранних произведений, ни даже рассказов о его поэтической деятельности ранней поры. И сам Абай под влиянием таких взглядов на поэтическое творчество часто выдавал свои стихи того времени за стихи своих молодых друзей.
Втянутый насильно в родовые распри, Абай не мог примириться с несправедливостью и жестокостью отца и часто шел вразрез с интересами и стремлениями Кунанбая, вынося справедливые и беспристрастные решения по многим делам. Кунанбаю были не по душе новые повадки сына и то, что друзей и советников Абай искал себе в народе, среди простых, но мудрых и честных людей, и то, что Абай уже многие годы тяготел к русской культуре.
Между хитрым властным отцом и правдивым, непокорным сыном все чаще происходили серьезные споры и стычки, угрожающие со временем кончиться прямым разрывом. Этот разрыв и совершился, когда Абаю было — двадцать восемь лет.
Теперь Абай мог определить дальнейшую свою деятельность по велению собственного разума. Прежде всего он вернулся к изучению русского языка, прерванному в детстве. Его новыми друзьями стали акыны, певцы-импровизаторы, талантливая казахская молодежь, по преимуществу незнатного рода, и лучшие представители русской» Интеллигенции того времени, с которыми,он встречался в Семипалатинске. На тридцать пятом году жизни Абай вновь возвращается к поэзии.
Но стихи и этого периода он все еще распространяет под именам их друзей. Только летом 1886 года, когда Абаю минуло-уже сорок лет; написав прекрасное стихотворение «Лето», он впервые решился поставить под ним свое имя.
Остальные двадцать лет жизни Абая прошли в необычайно содержательной, напряженной творческой поэтической деятельности. В течение десяти-двадцати лет Абай (уже зрелый культурный человек) .изучает народное творчество и поэтическое наследие восточных поэтов и главным образом русскую классическую литературу. В годы зрелости Абай окончательно разочаровался е нравах и морали феодально-родовой среды.
В юности невольный участник бесконечных межродовых раздоров и распрей, разжигаемых главами родов, Абай теперь отчетливо увидел всю пагубность этой родовой борьбы,, всю неимоверную тяжесть ее для народа и начал понимать истинный смысл раздоров, искусственно разжигаемых царизмом, проводившим свой принцип «разделяй и властвуй». Он понял, что управители, бии (судьи) и старшины — это ставленники колонизаторской царской власти. Глубоко задумывается Абай над судьбами своего народа, терзается мыслью об участи темной, угнетаемой» и. бесправной народной массы.
Абай (Ибра?им) ??нанбай?лы (1845-1904) — а?ын, жазушы, ?о?ам ?айраткері, ?азіргі ?аза? жазба ?дебиетіні? негізін салушы, либералды білімді ислам?а таяна отырып, орыс ж?не еуропа м?дениетімен жа?ындасу ар?ылы ?аза? м?дениетін жа?артуды к?здеген реформатор.
Абай 10 тамыз 1845 ж. ?азіргі Семей облысыны? Шы??ыс тауларында ?ар?аралыны? а?а с?лтаны ??нанбайды? т?рт ?йеліні? бірінен ту?ан. Орта ж?зді? Ар?ын тайпасыны? Тобы?ты руынан шы??ан билер ?улетінен. ?кесі ?скенбай?лы ??нанбай ?з заманында?ы ата? да??ы алыс?а кеткен адамдарды? бірі бол?ан. Патша ?кіметі XIX ?асырды? ортасында?ы бір сайлауда оны ?ар?аралы ауданыны? а?а с?лтанды?ына бекіткен. Шешесі ?лжан орта ж?зді? Ар?ын тайпасынан ?аракесек руыны? шешендікпен, тап?ырлы?, ?зіл ?жуамен аты шы??ан шаншарларды? ?ызы «Абай» деп жас Ибра?имді анасы ?лжан еркелетіп ата?ан. Содан бері б?л есіммен Абай тарих?а енді.
Осындай текті ортадан шы??ан ??нанбай мен ?лжаннан ту?ан т?рт ?лды? бірі Абай жастайынан а? ерекше ?абілетімен, а?ылдылы?ымен к?зге т?седі. Бала?а сыншы ?кесі осы баласынан ?атты ?іт етеді. Сонды?тан да ол абайды медреседе т?рт жыл о?ы?аннан кейін, о?удан шы?арып алып, ?асында ?стап, ел бас?ару ісіне баули бастайды. ?кесіні? т??ірегінде ел жа?сыларымен араласып, ?з хал?ыны? рухани м?дениет ж?йелерімен жете танысады. ?зі билер ?лгісінде шешен с?йлеуге т?селеді. ?тымды с?зімен, ?діл билігімен елге танылып, аты шы?ады. К?п ?замай, жетпісінші жылдарды? бас кезінде ?о?ыр К?кше дейтін елге болыс болады. Билікке араласып, біраз т?жірибе жина?та?аннан кейін ол халы? т?рмысында?ы к?ле?келі жа?тар?а с?уле т?сіруге к?ш салып ба?ады. Біра? онысынан п?лендей к??іл тоятындай н?тиже шы?ара алмайды. Сонды?тан хал?ына пайдалы деп тап?ан істерін к?ркем с?збен, ?сіресе, ?ле?мен насихаттама? болады. Орыс ?дебиетімен танысуы к?п ы?пал етеді.
Абай бала кезінде ширак, пысы? болма?анымен, елдегі шешен, а?ын, ертегішілер ??гімесін тез ??ып алатын зеректігімен, ынталылы?ымен ерекшеленген, Шортанбай, Дулат, Б??ар жырау, Марабай, Ш?желерді ты?дап ?скен. Анасы ?лжан да шешен бол?ан, с?з ?адірін білетін ортада ?скен кісі. Оны? а?асы (?кесі Т?рланны? інісі) Тонтайды? ?лерінде кожа-молдалар?а карап: “Жазыла-жаэыла ?ожа-молдадан да ?ят болды, енді ?лмесек болмас”,—дегені халы? аузында м?тел болып кеткен. ??нанбай кажыны?да ке?інен тол?ап с?йлер тере?дігі, ?з т?стастарыны? ?ана емес, шетелдік саяхатшыларды? да назарына іліккен; ??нанбай ?ажы “Ескітам” деген ?оныстан медресе салдырып, ?зіні? ж?не туыстарыны? балаларын окыт?ан. Абай сегіз жасында ?уелі сол “Ескітам” медресесінде д?ріс алып, ауыл молдасы ?абит-ханнан о?ы?ан. ?кесі онын зеректігін бай?а?аннан кейін, 10 жас?о тол?ан со? Семейдегі Ахмет Риза медресесіне береді. Онда 3 жыл окы?ан, Медресені? ?шінші жылында ол осы ?алада?ы “Приходская школа?а” да ?осымша т?сіп, онда 3 ай орысша о?иды. Б?л т?ста М.О. ?уезовті? “?зі т?стас ?лкен-кіші балаларды? барлы?ынан сона??рлым зейінді, ??ымтал ж?не ерекше ы?ыласты бол?ан. Д?рісте арабша кітапты молдасыны? бір окып, бір-а? рет т?рікшеге аударып берген с?здерін кі-тапка ?арамай жат?а айтып шы?а алатындай зерек бола-ды. Сонымен д?ріс ?стінде о?ылатын саба?тарды ??ып білу Абай?а ?зге балалардан ана??рлым о?ай тиген. К?п уа?ытын алма?ан. Сонды?тан барлы? артыл?ан уа?ытын Абай ?з бетімен ?зі с?йген кітаптарын о?у?а ж?мсап, к?п ізденуге салынады. …О?у?а кірген со?-ак, тез есейіп, ілім ?у?ан кісіні? калпына о?ай т?сіп кеткен. О?ы?ан кітапты? к?біне сынмен карай білетін, сезімді окушы бола баста?ан. ?зіні? ?бден с?йіп, тандап о?ы?ан ірі акындары болады. … Сол бала к?нінде жатта?ан кейбір ?ле?дері ?л?айып, к?рілікке жеткен уа?ытына шейін есінен шы?па?ан, ?мы-тылма?ан” деген т?жырымы болаша? ?лы а?ынны? калып-тасу кезе?ін ай?а?тайды. Абай бір жа?ынан шы?ыс классиктері Низами, Са?ди, ?ожа Хафиз, Науаи, Физули, Ж?ми, та?ы бас?аларды о?ыса, екінші жаганан А.С. Пушкин, А.И. Герцен, М.Е. Салтыков-Щедрин, Н.А. Некрасов, М.Ю. Лермонтов, Л.Н. Толстой, И.А. Крылов, Ф.М. Достоевский, И.С. Тургенов, Н.Г.Чернышевский м?раларын о?ып, тере? таныс бол?ан, Батыс ?дебиетінен Гете, Дж. Байрон сия?ты а?ындарды о?ып, т?рлі ?ылым салалары бойынша зертгеулер ж?ргізілді. Есейген ша?ында, осы ?зі о?ы?ан философ, а?ын, ?алымдармен те? д?режеде пікір таластырып, оларды? ішінен ірі а?ындарды? ?зіне ?сері бол?ан кесек туындыларын ?аза? тіліне аудар?ан. Аудар?ан ?ле?дері к?ркемдік жа?ынан негізгі н?с?асымен те? т?сіп, кейде асып та жатады. ??нанбай Абайды? ?зге балаларынан ерекше зеректігін ерте сезіп, оны ?рі карай о?ытпай кайтарып алып, ел ісіне араласу?а баулиды. С?йтіп 13 жаста?ы Абай ?ке ы?палымен ?кімшілік-билік ж?мыстарына араласады. Ол ?ке касында бол?ан жылдарда ?аза? даласында?ы ?леуметтік ?мір ?айшылы?тарын жан-жа?ты тани т?седі. Патша ?кметіні? отаршылды? саясаты мен пара-?ор орыс ?кімдеріні?, жергілікті жарамса? болыстар ?рекеттеріні? халы? та?дырына кеселді, зияндылы?ын ай?ын т?сініп, со?ан карсы батыл ?имылдар жаса?ан. Алайда оны? тамыры тере?де жат?анын, отарлау ж?йесіні? бел алып, елді? к?рсауда ?ал?анын сезіп к?йзелген. Патша ?кіметіні? отаршылды? саясаты мен оны? аярлы?ын т?сінбей ?зара ?ым-?и?аш айтыс-тартыска т?скен, танымы таяз болыстар мен ел билеушілеріне ?арсы к?ресуге бел бу?ан Абай болыс сайлауына т?сіп, же?іп шы?ады. 1875 — 78 ж. ?о?ыркекше еліне болыс болады. Б?л жылдары ез ?олында?ы билікті пайдаланып, ?ділдік таразысын те? ?стау?а к?ш салды. Абай кейіннен, 1886 ж. Е.П. Михаэлисті? ?сынысымен, Семей облысты? статистика комитетіні? толы? м?шесі болып сайланды. Абай 1880 ж. И. Долгополов, А. А. Леонтьевпен танысып, олармен ты?ыз ?арым-?атынаста бол?ан. Абай ел ісіне аралас?ан жылдары?да ?ділеттілгімен, білімділігімен к?рініп, халы? арасында беделі ?седі.”
Абай (Ибра?им) ??нанбаев.
(1845-1904)
Абай ?аза?ты? ?лы а?ыны, композитор, философ, ?аза? жазба ?дебиетіні? негізін ?алаушы, оны? ал?аш?ы классигі.
?кесі ??нанбай ?скенбай?лы бай, би ж?не ?аза? руларыны? ішіндегі беделді адамдарды? бірі бол?ан. ??нанбай ?ар?аралы дуаныны? а?а с?лтаны бол?ан.
??нанбай діншіл бол?ан. М?сылман дініні? ы?палын к?шейту ма?сатын к?здеп Орта Азияны? діндар ?ожаларын, татар молдаларын ?арама?ында?ы ауылдар?а тарат?ан. Оларды? балаларын м?сылманша о?ыт?ан. ?з ауылында ?абит?ан деген молданы ?стап, Абайды да о?ыт?ан. Абайды? саба??а зеректігін бай?а?ан со?, ?кесі Семей ?аласында?ы м?сылман имамы Ахмет Ризаны? медресесіне берген. Ол дін саба?тарына тарих, поэзия, математика, философия сия?ты д?ние тану п?ндерін араластыра о?ытуды ?ажет к?ретін а?ымны? ба?ытын ?ста?ан адам бол?ан. Абай б?л медреседе 4 жыл о?ы?ан кезінде араб, иран ж?не Орта Азия ?дебиеті классиктеріні? шы?армаларымен жа?сы танысады. ?зі ?лгілерінен ?йренген. Абайды? жазу ж?мысында ?лгі еткені 19-шы ?асырда?ы орыс ?дебиеті бол?ан. Абай Семейдегі медреседен кетер алдында ?ш айдай орысша о?ы?ан, осы тілде аздап жаза ж?не с?йлей білген. Еліне ?айт?аннан кейін де Семеймен ?атынасын ?збеген. Семейге саяси к?з?арастары ?шін жер аударыл?ан, орыс о?ымыстылары Н.И.Долгополов ж?не Е.П.Михаэлиспен танысып, орысша білімін терендете т?суге ж?рдем ал?ан. Абай Семейге келіп, айлап жатып Гоголь атында?ы кітапханадан к?п кітаптар о?ы?ан ж?не ауылына да алып кетіп о?итын бол?ан.
Абай д?ние ж?зіні? бас?а да ?алымдары мен жазушыларыны? е?бектерін о?иды. Мысалы, Ежелгі Грецияны? ата?ты ?алымы Аристотельді? философиялы? ж?не ?деби шы?армаларымен толы? таныс?ан. Ата?ты данышпан Сократты? да шы?армасын б?лген.
Абай В.Г.Белинскийді? е?бектерін ?натып о?ы?ан. А.С.Пушкин шы?армаларын о?ып, ?лгіге тарт?ан.
«Евгений Онегин» романынан ?зінділер аударды «Амал жо?, ?айттым білдірмей» / «Татьяна хатына»/ ?нін шы?арды. Сондай-а? И.А.Крылов, М.Ю.Лермонтов, И.Гете шы?армаларынан да аударды.
Абай ?аза?ты? ?н-к?й творчествосын жете білген. Біржан сал, А?ан сері, Т?ттімбет, Жаяу М?са сынды халы? композиторларын ерекше ба?ала?ан. ?зі «Айттым с?лем ?алам?ас», «С?р?ылт т?ман», «?ара??ы т?нде тау ?ал?ып» та?ы бас?а ?ндер шы?ар?ан.
Абай «Атаны? баласы болма, адамны? баласы бол» деп, жалпы адамзатты т?гел с?йетін, гуманизм биігіне ша?ырады.
Абай ??нанбай?лы -?лы а?ын.
Абай ??нанбай?лы– ?аза?ты? ?лы а?ыны, композитор, философ, ?аза? жазба ?дебиетіні? негізін ?алаушы ж?не оны? ал?аш?ы классигі.
Абай поэзиясы – ?аза? хал?ыны? ?лтты? ма?танышы. Тек ?ана Абай ?ле?дерінен ?аза? даласыны? таби?аты, ?аза? ?міріні? шынды?ы, ?аза? хал?ыны? сезім-сыры, арман-тілегі, ?лтты? ерекшелік ?асиеттері т?гел к?рініп, сезіледі.
?лы Абай есімі барлы?ымыз?а жа?сы таныс. Абай — ?лтты? ?дебиетімізді? классигі.Абай ?о?амымызды? ?лы т?л?асы десек ?ателеспейміз. Абай – данышпан, Абай – кеме?гер. Абай — ?дебиеттегі шебер аудармашы.
Абай шын м?ніндегі жа?ашыл т?л?а. Ол ?амтыма?ан сала жо? сия?ты. Атап айтса? поэзия, ?нер, философия, тарих, музыка, этика, эстетика,педагогика,дін та?ы да бас?а салаларды ме?герген.
Абайды? м?раты, Абай арманы,Абай ?ні адамды адамгершілік, кісілік жа?ынан жетілдіру ар?ылы ?о?амды жетілдіру, ілгері дамы?ан м?денетті елдер ?аатарына ?осу. ?лы ойшыл ?аза? хал?ыны? к?зін ашумен болды.
Абай ?аза? хал?ыны? рухани ?лемін тере? ма?ыналы ?рі ?уендік ??рылымы жа?ынан да ыр?а??а ??рыл?ан романсты? сипатта?ы ?ле?дерімен байытты. Абай музыканы? ?зіне композитор болып атсалысты.Абай – ?ле? с?зді? патшасы. А?ынды? ?рнекті, ?уендік ?нерді, Абайдан асып ешкім бейнелей ал?ан жо?. Абай те?десі жо? а?ын, аса дарынды, дара ту?ан, ас?а? ойшыл философ, ?ай жа?ынан да ал?анда да жа?ашыл, д?ниеж?зілік м?дениет тарихынан ерекше орын ал?ан топжар?аны.
Окружающий мир напишите пожалуйста вот:
лёгкие состоят из огромного количества ??икроскопических розовых лёгочных мешков — (………….). Цвет альвеолам придаёт тонкая сеть кровеносных сосудов — (…………………), которые их покрывают. Толщина капилляра не превышает диаметра клетки крови. При каждом вдохе по бронхиолам в альвеолы поступает порция чистого (…………).Из воздуха через стенки альвеол и сеть капилляров кислород переходит в кровь и разносится ею по всему (…………………………….). Когда кровь забирает из альвеол кислород, то взамен она отдаёт им свой (…………). А тот, оказавшись внутри альвеол, при выходе уходит из (…………………..).что такое
Сократите дробь: а)1105/1326 б)836/2926 в)969/1235 г)1235/1326 д)969/1105 е)836/1235
Каток работающий на укладке шоссе, оказывает на него давление 400 кПа. Площадь сопр??косновения катка с шоссе 0,12 м в квадрате. Чему равен вес катка? С дано умоляю!)
Как читается эта формула по Физике P=Fm-Fa ?
Упростить выражение развёрнуто плиз (3x-2)(3x+2)-(1+x)(x-1)
Запиши слова чаща роща, щука, часы, туча чудо в том порядке, в каком даны звуковые м??дели
Помогите, пожааааааааалуйста…… я вообще ничего не понимаю:( 🙁 🙁
Складіть за схемами питальні речення.Прочитайте відповіді. ___ ___ ___? – Метелик жив н?? озері. ___ ___ ___ ___? – Метелик звернувся до хмар. ___ ___ ___ ___? – Він гостював у хмаринок.
Помогите пожалуйста!!! В каком году написан стих “Пройдись по Пензенскому краю…” М??трены Смирновой? В учебнике нет!
А)15!*7!/22!*3!
б)5!-10!/5!
Абай – дана, Абай – дара
?лы Абай есімі барлы?ымыз?а жа?сы таныс. ?дебиет – Абай, Абай – ?дебиет.. ??дды бір егіз ?озыдай. Екеуін бірін – бірісіз елестете алмайсы?.
Абай — ?лтты? ?дебиетімізді? классигі. Осыншама «?лмейт??ын артына с?з ?алдыр?ан» Абайды? рухын ?лді деуге бола ма ойла?даршы»! Абай ?о?амымызды? ?лы т?л?асы десек ?ателеспейміз.
Мен жазбаймын ?ле?ді ермек ?шін,
Жо?-барды, ертегіні термек ?шін.
К?кірегі сезімді, тілі орамды,
Жаздым ?лгі жастар?а бермек ?шін, -деп ?лы атамыз Абай ??нанбаев жырла?андай, д?ние есігін аш?ан ?рбір жан Абай ?ле? –жырларын бойына сі?іріп ?сетінін еш?ашан жасыра алмаймыз. Жа?сы с?зді жанына азы? еткен ?рб?р ?аза? хал?ы Абай ?ле?деріні? ж?йелі с?здеріне то?тап орнын тап?ан екі ауыз с?зін ер ??нымен те? к?рді. ?лы дананы? ?ай шы?армасын алса?та, рухани д?ниесіне тере? бойлап, оны? ?лылы?ыны? ты? ?ырларын ашып, жа?а сырларына ?аны? боласы?.
«Абайды таныту ар?ылы біз ?аза?станды ?лемге танытамыз, ?аза? хал?ын танытамыз. Абай ?р?ашан бізді? ?лтты? ?ранымыз болуы тиіс» деп Н.?.Назарбаев айт?андай, ?рбір ?аза? баласы Абайды тануы, білуі парыз. Абайды Абай еткен шы?армашылы?ы мен кейінгі ?рпа??а ?алдыр?ан ізі.
Абай ?зіні? ту?ан хал?ымен м??гі жасайды, ?асырлар бойы ?аза? елін жа?а биіктерге, ас?ар асулар?а ша?ыра береді. А?ын шы?армалары ?аза? ?дебиетінде орны ерекше классик а?ын екендігін д?лелдейді. М.?уезовты? Абайды «?аза?ты? классик ?дебиетіні? атасы, ?аза? поэзиясыны? к?ншуа?ты ас?ар биігі», деп атауы да жайдан-жай емес. Олай болса ?лы Абайды жан-жа?ты сан ?ырынан тани аламыз.
Абай- данышпан, Абай – кеме?гер. Ол орыс ?дебиеті классиктеріні?, Еуропаны? бірталай а?ындары мен ?алымдарыны? ежелгі заман даналарыны? туындыларымен танысады. Солар ар?ылы ?зіні? ?деби шы?арамшылы? білімін, д?ниеге деген к?з?арасын ке?ейте т?седі. Абай — ?дебиеттегі шебер аудармашы. Себебі, ?зге тілден аударыл?ан 70-80 ша?ты аудармалары бар. А?ын не??рлым данышпан болса, со??рлым таби?атпен тере? араласып, о?ан ??ша?ын ке? жайды. Абай?а дейін ?аза? ?дбиетінде болма?ан ?лгі – Абайды? ?арас?здері.
Абайды? ?арас?здері – к?ркем шы?арма т?рінде емес, а?ынны? ?мір саба?тары туралы ойларын ке? ?амты?ан. Абайды? жалпы ?арас?здеріні? саны – 45. Абайды? ?арас?здері ?з кезі ?шін де, б?гін де ба?асы зор. Абайсыз ?аза?ты, ?аза?сыз Абайды к?з алдымыз?а елестетуді? ?зі ?иын. Жалпа? ж?ртты жа?сылы??а ?йретіп, жаманды?тан жиренткен ?аза? хал?ыны? кеме?гер а?ын, шешені, ке? тал?ар дана к?семі Абай біртуар ?лы а?ын ?ана емес, кемел ойлы ?алым, кенен дарынды жазушы, тере? білімді тарихшы, ?уез ?лемін жа??ырт?ан сазгер, халы?ты? ?амын ойла?ан ?айраткер, я?ни, бір с?збен айт?анда сегіз ?ырлы, бір сырлы бітімі б?лек т?л?а. Абай шын м?ніндегі жа?ашыл т?л?а. Ол ?амтыма?ан сала жо? сия?ты. Атап айтса? поэзия, ?нер, философия, тарих, музыка, этика, эстетика,педагогика,дін та?ы да бас?а салаларды ме?герген.
Абайды? м?раты, Абай арманы,Абай ?ні адамды адамгершілік, кісілік жа?ынан жетілдіру ар?ылы ?о?амды жетілдіру, ілгері дамы?ан м?денетті елдер ?аатарына ?осу. ?лы ойшыл ?аза? хал?ыны? к?зін ашумен болды.
Абай – ?аза? еліні? к?шбастаушысы, к?регені, ?ам?оры, а?ылг?йі, матанышы. Абай ?аза? хал?ыны? рухани ?лемін тере? ма?ыналы ?рі ?уендік ??рылымы жа?ынан да ыр?а??а ??рыл?ан романсты? сипатта?ы ?ле?дерімен байытты. Абай музыканы? ?зіне композитор болып атсалысты. ?ле? с?зді? нелер патшасын тудыр?ан а?ын – ?н ?нерінде де «??ла?тан кіріп бойды алар», сан алуан шы?армалар ?алдыр?ан. Абайды? «Айттым с?лем, ?алам?ас», «К?зімні? ?арасы» ?ндерінде жасты? ша?ты? албырт сезімі естілсе, «Сегіз ая?», «Бойы б?л?а?» ?ндерінде ?леуметтен ?ділетсіздікті, наданды?ты музыка ?німен жеткізген. Абай – ?ле? с?зді? патшасы. А?ынды? ?рнекті, ?уендік ?нерді, Абайдан асып ешкім бейнелей ал?ан жо?. Абай те?десі жо? а?ын, аса дарынды, дара ту?ан, ас?а? ойшыл философ, ?ай жа?ынан да ал?анда да жа?ашыл, д?ниеж?зілік м?дениет тарихынан ерекше орын ал?ан топжар?аны.
Абайды к?птеген а?ын – жазушылар М.?уезов, Ш.??дайбердиев, М.Ж?мабаев, А.Байт?рсынов, М.Дулатов та?ы да бас?алар зерттеп, ?здеріні? ба?аларын берді.
А.Байт?рсынов «?аза?ты? бас а?ыны – Абай ??нанбаев. Онан бас?а б?рын?ы – со??ы заманда ?аза? даласында біз білетін а?ын бол?ан жо?» деген екен.
М.Дулатов «Абай сынды а?ынны? ?адірін білмеу ?аза? ха?ыны? зор кемшілігін к?рсетуге толы? жарайды» деген екен. Абайдай данаг?й ?ажайып т?л?аны ?адірлей алмаса?, б?л – елдігімізге сын. ?аза? жеріні? а?ыны, данышпаны к?п бол?анымен, Абайы біреу-а?.
Сонды?тан да Абай с?здері тарихты? м?лкі емес, рухани ??ралы болып ?ала береді.
?семпаз болма ?р неге,
?нерпаз болса?, ар?алан.
Сен де — бір кірпіш, д?ниеге
Кетігін тап та, бар ?алан! –деп Абай атамыз айт?андай ?р?айсымыз б?л ?мірді? бір кірпіші болып ?аланайы?!
Просмотр содержимого документа
«»Абай» эссе»
метки: Нанбай, Нанбайд, Деген, Білім, Мінезі, Болып, Турал, Мырза
(Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» романы бойынша) эссе
Ғарифолла Есім – ҰҒА академигі, жазушы,
профессор, философия ғылымдарының докторы
Құнанбай
Құнанбай туралы әңгіме көп. Ақиқат пен аңыз араласып кеткен. Тұлға тағдыры солай болатыны шындық. Өсіріп айту, әсірелеп айту, ғайбаттап айту секілді «айтулар» да жеткілікті, Мұхтар Әуезов «Абай жолының» бірінші кітабында Құнанбайға «шаң жолатпаған». Мәселе романды түсіндіріп, насихаттаудағы солақайшылықта. Әдебиетшілер, сыншылар санасында социалистік түсініктер мен ұғымдар сіресіп тұрғандықтан, олар Құнанбайға «келте тон» пішті. Ол патриархалдық феодалдық қоғамның тұлғасы ретінде көрсетілді. Қазақ жерінде феодализмнің болмағандығы туралы шындық есепке алынбады. Феодализм – таптық қоғам, олай болса, Құнанбай – ел қанаушы. Өкінішке орай, осы түсінік қазіргі әр деңгейдегі әдебиет, тарих оқулықтарында әлі де қолданыста. Құнанбайды таптық тұрғыдан түсіндіру – Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» романын қате, теріс насихаттау. Құнанбай тұлғасының аңызға айналуының бір себебі – хакім Абайдың әкесі болуы. Әке даңқын әлемге жария еткен Абай. Одан беріде Құнанбайдың немересі – Шәкәрім. Қазақ еліне екі тұлға қалдырған – Құнанбай. Бірі – баласы, бірі – немересі. Бұл – айрықша айтылатын құбылыс. Мұхтар Әуезов осы жағдайды романда әдемілеп жеткізген.
*G E *
«Жаңағы ашумен күйген Байдалы енді майда қоңыр үнге түсіп: — Осы өздерің көріп жүрген Қаратай бар ма? Тап соның ішінде көп қойма жатыр, не керек! Шіркін, тек қана азғантай Көкшеден шықты ғой. Егер Олжайдан туса, өрісін көрер ең! – деп біраз отырды да… – Тақауда, әнебір күндерде Қаратай, Бөжей, Байсал бар – барлығымыз Қаумен үйінде түстеніп отыр едік. Жиын бір сөзден бір сөзге түсіп, шалқып отырып, ақыр аяғы: «Жә, өзіміз көргенде мырза кім?» дегенге келді. Жұрт ойланып қалды. Байсал күншуақта жатқан тағыдай көзін бір ашып, бір жұмып, бүк түсіп сырт қарап жатқан. Жаңағы сөзге ол қатысқан жоқ-ты. «Мырза кім?» дегенге Қаратай жауап беріп: «Мырза — Құнанбай», — деді. Тағы біраздан соң ол жиын: «Шешен кім?» – деді. Тағы Қаратай жауап беріп: «Шешен – Құнанбай», – деді. Екі бел асты. Аздан соң және бір оралып кеп: «Жақсы кім?» – десті. Әлгі Қаратай және жауап беріп: «Жақсы – Құнанбай», – деді. Сол кезде Байсал басын жерден жұлып алып, саңқ етіп: «Уай, Көкше, не оттап отырсың өзі?» – деп, Қаратайға қадала түсіп: – Мырза Құнанбай екен, шешен Құнанбай екен, жақсы Құнанбай екен! Ендеше, не көкіп алысып жүрміз онымен? – деді. Соған Қаратай іле жауап беріп: «Уай, тәйір-ай, мен Құнанбайдың өзге жағынан мін тауып алысып жүрмін бе? Жалғыз-ақ, «не қылайыны» жоқ қой, сондықтан кетіп жүргем жоқ па?» – деді (Мұхтар Әуезов шығармаларының елу томдық жинағы, 22-том, 1-кітап, 173-174 б.).
2 стр., 546 слов
Абай нанбаев сочинение на русском языке
… мне мудрец. Было бы здорово, если бы на уроках языка и литературы чаще звучало слово Абая. Тогда реже мы имели бы дело с … Поэт – планета. Он не распознан полностью никем. Абай был оригинален. Его мечты шли на порядок вперёд, он был предтеча, пророк. Он … с пути. Мудрость его высказываний трудно переоценить. «Плохой друг, — пишет Абай, — подобен тени. Когда светит солнце, от него не избавишься, когда …
Мырза, Шешен, Жақсы. Бұл – Құнанбайға елінің берген бағасы. Мырза Құнанбай, шешен Құнанбай, жақсы Құнанбай, осы әңгіме неге кеңес заманында басты назарда болмады? Неге десеңіз, Құнанбай – үстем тап өкілі, қанаушы. Неткен тұрпайы түсінік? Сол тұрпайы қоғамда біздер ғұмыр кештік, санамыз уланды, дініміз жойылды, қазақтығымыз өзімізге мін болды. Құнанбайдың «не қылайыны» жоқ қой дегендері – замандастарының, оның қайраткерлігін айтқаны, ол – шешімді тұлға. Қиын істің күрмеуін шеше білген, елді тыңдата білген шешен, қажет болса, ағыл-тегіл мырза, қолы ашық, жомарт жан, пейілімен, ниетімен мұсылман, жақсы адам. P.S.: Оқырман, есте болсын! Құнанбай туралы әңгіме жеткілікті дедік. Бірақ, бізге керегі – Құнанбай туралы бар шындық емес, кемеңгер Мұхтар сомдаған Құнанбай тұлғасы. Мәңгілікке осы тұлға, осы көркемдік шындық кетпек. Бұл – Мұхтардың кемеңгерлігі туралы сөз. Бізге қажеттісі де осы!
Құнанбай мінезі
«Адамның қай мінезі қасиеті болса, сол мінезі міні де болады. Мен өмірде ұстаған нәрсемді берік ұстанам. Жақсылық – кісінің айнымас табандылығында деп білемін. Соның түбінен мін шығатын кез де болатын шығар! – деп, үндемей түнеріп отырып қалды» (22-том, 1-кітап, 176 б.).
Қай мінез қасиет болса, сол мінез мін де болмақ. Терең ой. Бұл ойға жету және оны талқыға салу – кемеңгерлік. Парасатты жан ғана өз мінезіне төреші бола алады. Құнанбайдың өз-өзіне төрелік жасағаны – оның замандастарынан биік тұрғандығы. Ол атқарып жүрген істердің бәрі түзу деуден аулақпыз, бірақ, оның мына тұрлаусыз өмірде ұстанған, біздің лексикаға салсақ, «принципі» бар. Ол – табандылық, бірсөзділік, бұлтыңдап, соңына ерген елді адастырмаушылық. Осы табандылық – Құнанбай үшін жақсылық, ал, өзгелер үшін қалай болмақ? Тұрмыстағы қаншама істің дәл шешімі, жауабы жоқ болуы да мүмкін емес. Сондықтан, компас тіліндей тұрақты бағыт керек, ол – ел басқарған адамның тұрақты, табанды, бір сөзді болуы. Осы философияны Құнанбай жете меңгерген, тіптен дәл сәтінде теріс шешім болғанымен, су тұна келе, оның бірден-бір дұрыс қимыл болғанына сенушілер, жақтаушылар жеткілікті болатыны тәжірибеде көрініп, талай аңғарылған. Құнанбай бұл жерде ата дәстүрінен, талай өткен тарихи оқиғалардан сабақ алып, оны жандандырып, бүгінгі күнге рет-ретімен қолданып отыратын. Тарихи оқиғалардан кей істер есте қалмайды, олар ұмытылады, ескіреді, қалатындары тосын, шұғыл шешімдер, олар келе-келе ғибрат болып, ел жадына сіңісті болмақ. Құнанбайдың «не қылайыны жоқ» болатыны да сондықтан.
*G E *
«Құнанбайдың мықты жері Тобықты іші болса, әлсіз жері де осы Тобықтының ішінде» (ол да сонда, 25 б.).
Расы сол. Құнанбайды Құнанбай етіп көкке көтеріп отырған – Тобықты елі, сыртқы рулар оны Тобықтыдан тыс қабылдамайды. Құнанбайдың тірегі – өз руластары. Ру – қазақ қауымының ұйымдасқан, әлеуметтік тәжірибе сұрыпталып топтасқан жұрты. Ел болу – биік ұғым, ал жұрт болып жұмыла кірісетін әлеуметтік орта – осы ру. Өз орталарынан неше алуан қиын-қыстаулардан жұртын аман-есен сақтап қала алатын ер-азаматтар шығатын. Оларды көпшілік құрмет тұтып, оларға бағынышты болатын. Қалың қауым ішінен шыққан Құнанбай сондай айтулы тұлға еді. Құнанбайдың Тобықты ішіндегі әлсіздігіне келсек, ол – әлімсақтан белгілі қағида. Ғайса пайғамбарды ауылдастары туған жерінен қуып жібергендіктен, «туған жеріңде пайғамбарлық жоқ» деген сөз қалған. Туған жердің, елдің сондай мінезі бары ертеден белгілі. Өзіміздің Құнанбай емес пе деу, әрине, Тобықты ішінде де орын алған. Бір атадан өнген ұрпақ өздерін бір-бірінен кем санамаған. Құнанбай аға сұлтан болып тағайындалған соң, ол туралы руластарының түсінігі еріксіз өзгерді. Ол жұрттың ауыз толтырып айтатын мақтанышына айналды.
40 стр., 19562 слов
Все ы на русском и на казахском языках: Абай Кунанбаев (Абай Құнанбаев). Абай
… о поэтической традиции. Казахская специфика фольклора, несмотря на свою традиционность, и до Абая не исключала индивидуального творчества, о чем свидетельствуют сохранившиеся имена акынов, певцов, … сказителей, композиторов, импровизаторов, мастеров поэтического состязания. Абай во все это привнес совершенно новое качество. Он влил в культуру …
*G E *
Құнанбай – кемеңгер. Айыбы – шағын жұрттың көсемі. Ол – шешімді, әрі тас түйін бола біліп, кесімді сөз айта алатын шешен. Қодар мен Қамқа оқиғасы. Ел ішіне індет-өсек жайылды. Ата-баба дәстүрі, тәртібі аяққа тапталды. Ол туралы өзге ру басшысы Құнанбайға мін тақты. Өз руы ішіндегі істі шешуге дәрменсіз деген үкім шығарылмақ. Не істеу керек? Дертті сылып тастауы қажет. Ол осал шаруа емес. Адам жанын алатын – Алла тағала. Мұндай істі хандар жасайтын, олардың қолын ешкім қақпайтын. Құнанбай болса, бар-жоғы аға сұлтан. Оның өзі – Ресей әкімшілігінің бір қызметі. Ол қызметтің кісі өліміне үкім шығаруға құқы жоқ. Сонда қалай болмақ? Құнанбай дәстүрге басқан. Дін бар. Шариғат бар. Ендеше, неге шариғат бойынша тәуелсіз билік жүргізбеске! Мұндай шешімге Құнанбай секілді қайратты ел көсемдері бара алған. Құнанбай қауіп-қатерлі болса да, осы жолды таңдады. Шешімге келу қиын, бірақ, одан қиыны – оны жүзеге асыру, халық қалпын бұзып алмау, үй сыртында кісі бар. Ел ішінен арыз түссе, Ресей әкімшілігі, оның соты бар, іс насырға шауып кетуі әбден ықтимал. Елді өсек дертінен сақтап, өзінің Құнанбай екенін дәлелдеу үшін ол осы төтенше шешімге барды.
Абай және әке
Абай «әкесінен көз алмай қарап отырып сөйледі» ( 22-том, 1-кітап, 175 б.).
Бұл – кісіліктің басы. Көзге қарап отырып сөйлеу – тұлғалық қасиет. Ол сізге айтар нық сөзім бар деген мағынаны білдіреді. Көзге қарап отырып сөйлеу – мағына. Көзге қарамай сөйлеу сөздің мағынасыздығына бастайды. Байлаулы берік сөзге айналмайды, дұрыс шешім қабылдауға бастамайды. Абайға кісіге сөйлегенде оның көзіне қарап сөйле деп біреу айтты ма екен, ол арасын білмеймін. Сірә, туа біткен төл қасиет өзіне лайық мінез қалыптастырады-ау деймін. Тұқым қуалап келіп, иесін тапқан қасиет Абайға осындай мінез берген. «Абай әке көзінен жасқанған жоқ» (ол да сонда, 175 б.).
Иә, ендігі жерде жағдай дәл осылай болғаны түсінікті. Абайдың әке көзінен жасқанбағаны – оның әкесінің ұлы болғандығының куәсі. Құнанбайдың үміт еткен баласы осындай болуы – табиғи қалып. Әке жолын қуушы болуы, әкеден аса туғандығын білдіруі – әке үмітіне сәуле. Әкеден жасқаншақ болып өскен күні ертең әкесі жеткен абырой-даңққа ие бола ала ма? Мұрагерлік әкеден аса туғанға бұйырмақ. Мұхтар осы жағдайды бейнелей келіп: «Әке мен бала ең алғаш рет шындасып бет ашысатын белге келгендей еді…», – деп жазады (ол да сонда, 175 б.).
Бет ашысатын деген сөз беттен алу емес, бұл – кімнің кім екенінің белгілі бола бастағаны, бояуының анықтала бастағаны. Бояудың анықталуы – даралық. Кісілік, келбет деген – асыл сөздер. Олар тұлғаларға қарай айтылады. Кісіліктің бағыты – оның келбетінде, бояуында. Абай әкесі Құнанбаймен әрі-сәрі болып жүрген ағайындарға барып қайтқан соң, оның зердесіне салмақ түсті. Бұл қалай деген сауал шешім іздете бастады. Әке сөзі ғана рас десе, ағайынның бірлігі қайда қалмақ? Әділет деген қастерлі түсінік бар емес пе? Құнанбайдың портреті
5 стр., 2033 слов
Абай Құнанбаевқа лер жинағы
… Абай Құнанбайұлы (1845 — 1904) жылы бүгінгі Шығыс Қазақстан облысының Шыңғыс тауы баурайында дүниеге келген. Ол қазақтың әдебиетінде қайталанбас ұлы ойшыл, философ, ақын. Абай … қатысты бар шуақты қасиеттер мен ақындыққа деген ұмтылыс сезімі әжесі мен анасының әсерінен сіңген. Абай атамыз ауылдық молдадан білім алып, сауат ашып, кейіннен Семейге білімін …
Екінші кітаптың 9-бетінде Құнанбайға мынандай сипаттама бар. «Құнанбайдың өз түсі бұл кезде кәріліктің алғашқы ызғарына анық ілінгендей. Кешеңдеп кеп ағара бастаған сақал-шашы, жетпіске ілініп болғанша, бурыл ғана боп келіп еді. Қазір ағы дендепті. Бет, маңайында әжімі тереңдеген. Бірақ биік балғын бойы әлі сұңғақ, әлі етінен арылған жоқ. Жүрісте, отырыста Құнанбай әлі тіп-тік. Қазіргі бет ажарында қобалжу да жоқ. Өз ойын өзі қинап, алаң еткен кісі емес» (23-том, 2-кітап).
Толық мінездеме. Құнанбайдың бойы биік, тіп-тік. Жетпіске жеткенде ғана сақал-шашына ақ ене бастаған. Құнанбайда орынсыз қобалжу деген жоқ. Сәл нәрсеге күйіп-піспейтін қайсар, қайратты, шешімді адам. Ойға түсіп аса қиналмайтын сабырлы мінезі бар. Құнанбай қажетті жағдайлар болса, жақсы да, мырза да, шешен де бола алмақ. Оқиғаның аңдысын аңду – Құнанбайдың әккілігі. Қазақ тұрмысындағы сансыз мәнді де мәнсіз өтпелі оқиғалар сапырылысқанда, Құнанбай әрқашанда сабырлық танытады. Сабыр – көп мәселенің шешімінің емі, тәсілі. Ол үшін көрген, айтылған, естігенге қобалжымай, ақылға салып, шешімге келу – Құнанбай мінезі.
«Сен оқыдың да, білім алдың, ұстаз көрдің»
Оқу – ғанибет, білім алу – ғажап, ұстаз көру – керемет. Оқуға түскен жан білім алады, білімге құштарлығы оянған адам ұстазын көреді. Білімге құштары оянбаса, ол ұстазды көрмейді, сезінбейді. Оқу мен білімді көркем ететін – ұстаз. Өмірден аңғарғаным, ұстазын таппаған адамның кісілігінде кемістік болмақ. Ұстаздық – таза ағынды су. Құнанбай баласы Абайға: «Сен оқыдың да, білім алдың, ұстаз көрдің», – дейді (22-том, 1-кітап, 394 б.).
Бұл сөздерді Құнанбайға шарасыздық айтқызып отыр. Абайға әке болып ақыл айтайын десе, баласы тоқтар емес, сонда Құнанбайдың айтқаны: «Біз надан өстік. Бірақ, сол білімің жұрт алдында ата сыйлауды неге білдірмейді саған? Көп көзінше таласып кеп, әкеңді сүрінткенде не мұратқа жетпексің?» (ол да сонда, 394 б.).
Білімнің ата сыйлауға қауқары жетпесе, ол – не білім? Құнанбай дұрыс айтып отыр. Дәстүр бойынша атаның алдынан шығу – әдепсіздік. Көптің алдында әкені сүріндіру – қандай білім? Ол жақсылық нышаны емес. Әрі қарай жазушы: «Әкесі жеңілгенін біліпті», – дейді (394 б.).
Мен келісе алмаймын. Құнанбайдың айтқаны дұрыс, әйтпегенде дала дәстүрі бұзылмақ. «Енді, суық жүзі солғындап, үлкен бойы басылып, кішірейіп қалған. Әлдеқандай бала сияқты, кінә тағып, өкпе айтып отыр. Үлкен алдында жас қарызы, ата алдында бала қарызы – әдеп пен сый екені рас. Абай бұған дауласқысы келмеді. – Ол кінәңіз орынды. Айып менде екені рас. Ғафу етіңіз!» – деді (ол да сонда, 394 б.).
Байқасақ, жеңіс – Абай жағында емес, Құнанбай жағында. Әкеге қарсы шығу білім бе? Құнанбай Абайға сабақ берді.
«Дәуренің өтті»
Бұл – бірінші кітаптың соңындағы сурет. Мұңлы сурет. Әке қартайды, бала өсіп жетіліп келеді. Заман тынысы балаға жақындау. Ел іші мазасыз. Сәл нәрсеге разы боп, сәл нәрседен көңілі қалып, өзінше бөгде мінез танытқан ағайын, күрмеуі қиын тұрмыстың түп-тамыры қайда жатқанын қайдан білсін?! Әлемдік тарих байлар мен кедейлер арасындағы жанжалдың ушығуынан болып келді емес пе? Әділеттілік деген қазақтың өз қолынан кеткен. Отаршы әкімшіліктің әділеттілік туралы өз түсінігі бар, ол – жергілікті халықты жетекте ұстау, барды тонау. Отаршылдық деген жыртқыштық саясат екені әуелден белгілі. Шығынданып, қазақ даласын басып алғандағы мақсат сол болатын, Ресей әкімшілігі дегеніне жетті, ендігі міндет – осы ахуалды мәңгілік ету, өктемдік орнату, сол үшін жергілікті халықты алдап-арбау саясатында жымысқы тәсілдерді қолдану. Бірінші кітапта Тобықты елінің он бір жылдық ғұмыры баяндалған. Бұл – ХІХ ғасырдың алпысыншы-жетпісінші жылдары. Отаршылық жүйенің әбден күшейген кезі. Қазақтың соңғы ханы Кенесары Қасымов 1848 жылы опат болған. Ресейге қарсы жүйелі түрде ұйымдасқан қарулы көтерілістердің күні өткен. Осындай жағдайда Құнанбай мен Абайдың сұхбатымен бірінші кітап аяқталды. « – Орайы келгенде айтармын деп жүр едім. Сенің басыңнан үш түрлі мін көремін. Соны тыңда! – деді. Абай: – Айтыңыз, әке! – деп, Құнанбайдың жүзіне тура қарады да, тосып қалды. – Ең әуелі, арзан мен қымбаттың парқын айырмайсың. Өзіңдегі барыңды арзан ұстайсың. Бұлдай білмейсің. Көп күлкіге, болымсыз ермекке асылыңды шашасың. Жайдақсың! Жайдақ суды ит те, құс та жалайды. Екінші, дос пен қасты сараптамайсың. Досқа досша, қасқа қасша қырың жоқ. Ішінде жатқан сыр ұшығы жоқ. Жұрт бастайтын адам ондай болмайды. Басына ел үйірілмейді. Үшінші, орысшылсың. Солай қарай ден қойып барасың. Дін, мұсылман жат санайтынын ескермейсің!» – деді (22-том, 1-кітап, 395б.).
6 стр., 2712 слов
Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» романы
… қатар ұстаған Құнанбай мен Бөжей бүгін … ғы трагедиялық халдер, роман тикалық серпіндер ішкі тол … кезінде оқыған, кейін білім қуған, әділет іздеген, достар … балаларына (Әбіш, Мағауия) деген ыстық ықылас, қымбат … барып, поэзияның ұлы айдынына шыққан Абай талантының небір тылсым сырларын, шығармашылы … қастық, күншілдік кикілжің емес, алыс түкпірлі ниетті тіршіліктің … Әзімбай өсіп келе жатыр. Бір жағынан, жамандық …
Егер, әке сөзінің жетегінде кетсе, Абай Абай бола ма?! Оның әке сөзіне тоқтары жоқ. Ол – әкені құрметтемеу емес, керісінше, әкеден алған дәнді заманға қарай өсіре білу. Абай жас болса да, түсінді. Елді аузына қаратып, ел көшін одан ілгері алып кететін жанды Абай көрмей тұр. Бұл осындай ойларға «тұншығып», көсем ойды таба алмай жүрген кезі еді. Абай ізденіс үстінде. Осы ізденіс әкесіне уәж айтуға негіз болды. «– Осы үш айтқаныңыздың үшеуіне де дау айтам, әке. Өзімдікі дұрыс деп айтам. Ең әуелі, жайдақ суға теңгердіңіз. Қолында құралы бар жалғыз-жарымға ғана пайдасы тиетін шыңыраудағы су болғанша, құралды, құралсыз, кәрі, жасқа түгел пайдасы тиетін жайдақ су болғанды артық санаймын. Екінші, ел алатын тәсілді айттыңыз. Ел билейтіндердің мінезін айттыңыз. Менің білуімше, ел бір заманда қой сияқты болған. Бір қора қойды жалғыз қойшы «ай» десе өргізіп, «шайт» десе жусататын болған. Бертін келе, ел түйе сияқты болды. Алдына тас лақтырып «шөк» десең, аңырап барып қана бұрылады. Ал, қазіргі ел бұрынғы көрбалалықтан, нашар, момындықтан сейіліп, көзін ашып келеді. Ендігі ел жылқы сияқты болды. Аяз бен боранда, жауын-шашында топ не көрсе, соны көруге шыдаған, жанын аямаған, қар төсеніп, мұз жастанған, етегін төсек, жеңін жастық қылған бақташы ғана баға алады… Жанашыры бар, жақсылық пайдасы бар ғана кісі бағады… Үшінші, орысты айттыңыз. Халық үшін де, өзім үшін де дүниенің ең асылы – білім-өнер. Сол өнер орыста. Мен барлық тірліктен ала алмаған асылды содан алатын болсам, ондай жер жатым бола ма?.. Жатырқап, қашықтауым надандық болса болар, бірақ қасиет болмас… – деді». Құнанбай тыңдап болды да, күрсініп қойды. Шарасыздық ажары білінді. Бірақ үн қатқан жоқ. Сөз осымен біткен еді. Абай қоштасты да, жүріп кетті. Дөң басында ауыр оймен жалғыз отырып қалған Құнанбай қиналған күйде. Тағы жеңілді. Баладан ғана жеңілген жоқ. Ендігі өмір меңдеп барады. «Әлсіредің, тозарлық шағыңа жеттің» – деп тықсырып кеп, шетке қағып барады. Өз баласының аузынан естіген үн сол бір – «дәуренің өтті» деген суық сарынның қатаң лебі еді (ол да сонда, 395-396 б.).
3 стр., 1192 слов
По казахской литературе «Абай жолы»
… 1968; Ауэзова Л.М., Исторические основы эпопеи “Путь Абая”, А., 1969; Қабдолов З., Мұ … қорытуға бола ма? Әрине, Құнанбай бейнесінің жағымды сипаттары молырақ … ашып көрсете алса — психолог. Сондықтан біз эпопеяда тарихи шындық, … әсер-ықпалы да аса зор болды дейміз. Эпопеяның кең мағынасында … А. ж.” жай ғана тарих емес, көркемдік ойдың көрігінен … дейміз. Өмірде болған нақтылы біреуді прототип етіп алса, …
Бұл мәселеде жазушы Мұхтармен толығымен келісе алмаймын. Құнанбай жеңілген жоқ. Тіпті, мәселе жеңіп, не жеңілуде емес. Мәселе – заманның айқындығында. Қазіргі заманды түсіне білу керек. Екі көзқарас: бірі – Құнанбай, екіншісі – жас жігіт Абай көзқарасы. «Дәурен өтті» деген не мағына? Ол тек Құнанбайға қатысты емес, жаңа тәртіп орнығып жатыр. Құнанбайдың ғана емес, қазақтың дәурені өтуде. Жоғарыда сөз болған осы үш мәселеде мен Құнанбай жағындамын. Келе-келе, Абай Құнанбай мінезіне ауысты. Ол жайдақ су болған жоқ. Абаймен бірге отырып дастархандас болып, сұхбат жасауға әркімнің мүмкіндігі де, өресі де жете бермеді. Абай – адамдарға талғампаз. Жақсылық та, жамандық та адамнан болады, оны Абай жетік түйсінген. Әкесі айтқан орысшылдықтың орнын Шығыс даналығы, мұсылман дүниетанымы басты. Отыз сегізінші қара сөзі – исламдық дүниетанымға негізделген күрделі шығарма. Абай өсе келе, әке сөзінен қорытынды жасады. Абай мінезі – тік, өзін ерек ұстаған. Бұл – бізге романнан тыс естеліктерден жеткен ақпараттар. Құнанбай мінезі Абайда сақталды. Әділет үшін қатыгездікке барды. Кек алуды мақсат етпесе де, басынан сөз асырмаған ұлық мінезі болды.
«Айықпас ауыр мұңға батқан»
Романның бірінші кітабының соңында осындай түсінік бар. Роман «Үш күндік жолдың бүгінгі, соңғы күніне бала шәкірт барын салды» (2 б.) деген сөйлеммен басталған еді. Он үш жасар Абайдың елге асығуы. Сағынышы – отбасы, атамекені. Арада он бір жыл өтті. Абай есейді, ес жинады. Қырдағы ел тұрмысын көрді, көпті тыңдады, оқыды, көргендерін ойына түйе берді. Ағайын арасындағы бітпес дау-жанжал да өмір тәжірибесі, әділетсіздікке басында тек әкесі Құнанбай ғана емес, Бөжей де барған. Айғыздан туған қызы Кәмшатты Құнанбай Бөжейге бітімге беріп еді. Ол бейшара өлермен халде жатқанда баланың жағдайын білгізуге Жұмабайды жібергенде, Бөжейдің айтқаны: — Құнанбай жаққан отқа менің арым өртенді. «Жарасы жазылды, сынығы бітті» дей ме екен? Не жаны жүр деп ойлайды екен шыбын кеудемде? Әлде, өзгелер үйелменімен өртенсе де, өзімнен бұрау сынбасын дей ме? Құнанбайдан не шықты? Шашыраған бір ұрығы ма? Сұрау салмай, мазамды алмай тек жүрсін, күйдірмесін ағайын! – депті (22-том, 1-кітап, 186 б..) Бөжейдің бұл жауабынан Абай да қатты түңілген еді. Ақыры Кәмшат өлді. Бұл қылмыс емес. Тіптен, бейкүнә сәбиді жерлеуге анасы Айқызға да хабар бергізбеді. Бұл мұсылманшылық па, адамшылық па? Осындай жайлар Абай санасына жатталып жазыла бастады. Әділеттілік, қиянат дегендер қайда? Ел ішінде Абай қуанған да, күйінген де жайлар көп болды. Жадырап жүре беруге де болады, бірақ жүрекке түсіп жатқан жараларды қайда қоймақсың? Абай ойлана келе, қыр әңгімесі шешімін таппайтынына көзі жетті. Сонда ойлап тапқаны – оқу. Жасының келгеніне қарамастан қаладан оқу іздеу, білім алу керектігін ұқты. Кезінде ауылға асықса, енді ынтасы қалаға ауды. Білімсіз әділет, қиянат дегендерді ажыратып қана қоймай, оларды жіктей келе, амал қолданудың тәсілін үйренуді мақсат етті. «Абайдың Ақшоқыға соға кететін жұмысы бар-ды. Ордадан шығып, солай қисая жүрді. Жол жоқ. Бірақ қар жұқа болатын. Ербол екеуі сар желіп отырып, Есембайды бауырлап кеп, Тақырбұлақ тұсындағы жолға түсті. Бір шақта қаладағы оқудан қайтып келе жатып, ауылды аңсап, асығып шапқан көк жазығы осы еді. Қазірде аппақ суық қар басқан. Алыстағы жоталар мен айналадағы өлкелер де панасыз, жүдеу. Айықпас ауыр мұңға батқан. Бұл күнде Абай көңіліне панасыз, кемтар көрінетін бар сахарасының, бар халқының күйі де осы реңдес. Бір кезде нанғыш, таза бала жүрегі барлық рақат, бақыт осы қырда, ауылда деп алас ұрған болса, қазір Абай қайта жортып келеді. Енді бірақ сондағыдай үміт, бақыт тілегін қаладан іздеп, соны аңсап келеді» (ол да сонда, 396 б.).
1 стр., 419 слов
«Абай «Құнанбаев» туралы
… алыптастырудың қайнары. Ақынның толық адам туралы айтқандары – жас өскінді Адамды с … селені көтеріп отырған Абай тағылымы арқылы оқушылардың бойына ізгіліктің, … ұрасы білім, ғылымның ғана көзі емес, оның тағылымы — тәрбиенің де … ұлағы. Мына өтпелі дәуірдің кейбір келеңсіз жағдайларының жас ұрпақтың аман … Абай қарасөздерін өзінің дұрыс жолға салар бағдаршамындай көруі керек. Себебі дана Абайды …
Соңғы сөйлемде: Үміт, Бақыт, Тілек, Аңсау деген төрт ұғым үйлесім тапқан. Абайда үміт бар. Үміт – өмірдің шырағы. Үмітсіз ғұмыр жоқ. Абай үміті – мағыналы. Ол – ойшыл. Елден ерек жаратылған «Жас шынардың» үміті де шынардай биік. Оны қазір де ешкім анықтай алмақ емес. Өз үмітін айқындаушы Абайдың өзі ғана. Ол нені үміт етіп алған. Оны біле қою қиын. Адамның үміті өзгеге түсініксіз. Үміт – жалғыздыққа бастайтын сәуле. Үміт – белгісіздік. Ол адамды азапқа да, қуанышқа да салмақ. Үміттің салмағын көтеруші – әр адамның өзі. Үміттің көлеңкесі боп мұң жүретіні де содан. Осы жаста Абайдың бақыт тілегін қаладан іздеуі түсінікті. Оның іздеген бақыт тілегі – оқу, оқыған қауыммен араласу, сұхбат жасау. Әлемде өтіп жатқан оқиға, жаңалықтарды мүмкіндігінше қабылдау. Абайға әлем, ел туралы ақпараттар қажет. Ол білімділерден білгісі келеді. Ондай мүмкіндік қырда шамалы. Оның қалада жүргендегі аңғарғаны – өзі меңгерген араб, парсы тілдері, осы тілдердегі ақындарды, ғұламаларды, олардың кітаптарын оқып-білудің дәл қазіргі заманда жеткіліксіздігі. Билік – орыстың қолында, яғни, орыс тілін үйрену аса қажет. Бұл – Ресей әкімшілігіне жем болмаудың, қор болмаудың бір жолы. Тілін білмеген соң, сен олармен қалайша тең сөйлеспекшісің? Тілін, өнерін меңгеру – заман қажеттілігі. Абайдың қалаға аңсарының аууы – оның сыншылдығының ашылуы. Ол қырдағы қазақ тұрмысына, жағдайына сын көзбен қараса, алда қыруар істер тұр екен. Абай соларды іздеп қалаға аттанды. Романның бірінші кітабы былай аяқталады: «Қияға қадам басқаны рас. Бір күндерде жалаң құздың басындағы тақыр құм мен тастақты жарып, әлсіз нәзік шешек атып, жас шынар пайда болған. Сондай бір өмір гүл шашқан. Енді бұл күнде сол шыңға шыққан жалғыз шынар балғын тартып, жас қуатқа толыпты. Қазір оған қыс пен аяз да, тіпті, тау дауылы да қатер болудан қалған еді» (ол да сонда, 396 б.).
Метафора. Жас шынар – Абай. Оған қыс пен аяз, тіптен дауыл қатер емес. Бір сұрапыл құдірет, ғажап білім мен таным иесі алдына өз заманында да, кейінгі замандарда да жан салғызбай, ауыл білімін арқалап, аңсап қалаға келе жатты. Ол өзі өсіп-өнген өңірдің, панасыз, жүдеу өңірдің айықпас ауыр мұңына пана іздеп қалаға аттанды. Бұл шамамен 1869-1870 жылдар. Қазақ жұртын мұң басқан. Мұң қазақ сахарасын жайлаған. Халық бас бостандығынан айырылған. Тұтас қазақ болып өмір сүру шектелген. Қазақ даласы, халқы губернияларға, уездерге бөлшектенген. Халықты тұтас ұстау – отаршылдар үшін қауіпті. Қалай болса да, бір шешім болуы керек. Дана Абай оған сенімді. Осындай жағдайда нені сақтап қалу мүмкіндігі бар. Отаршылдар әлі де не нәрсеге «ноқта» салған жоқ? Соны табу, соған сай харекет ету. Ол – қазақтың қара сөзі, аңыз, әңгімелері, шежірелері, жыр-дастандары, ақындық өнері. Абай сөз құдіретіне ден қойған, соны білгісі, ұққысы келеді. Шығыс шайырлары сияқты орыста кімдер бар. Олардың ішінде үлгі тұтатындары бар ма екен?! Бұл сауалда қазақ даласын басқан мұңды сейілтетін бір шара болар ма екен?! Сауал көп, жауап қалада, Абай жолда! Сілтемелер: Мұхтар Әуезов шығармаларының елу томдық жинағы бойынша. Алматы «Жібек жолы» баспасы.
3 стр., 1375 слов
Про Абая Кунанбаева
… того времени за стихи своих молодых друзей. Втянутый насильно в родовые распри, Абай не мог примириться с несправедливостью … также соперничавших и враждовавших между собой. Но, по счастью для Абая, его родная мать Улжан была женщиной замечательных … друзьями стали акыны, певцы-импровизаторы, талантливая казахская молодежь, по преимуществу незнатного рода, и лучшие представители русской» Интеллигенции …
Эссе
Қазақтың Абайы
Қазақтың «Ұлы ақыны» Абай Құнанбайұлын білмейтін мемлекетет, танымайтын қазақ жоқ шығар сірә?! Аты әлемге әйгілі Абай атамыз — қазақ елінің мақтанышы. Бар білімін өз халқына арнап, елдің қамын ойлаған біртуар азамат. Абайдай ақын қайта айналып келмейді ғой шіркін! Егер солай болса бүгінде қазақтың мәдениеті, өнері мен білімі бар мемлекеттен алдыңғы қатарда болар ма еді? Шынымен, біз білмеген небір өлеңнің қасиетімен, қазақтың бар болмысымен танысатын едік. Абайдай азаматтың ұрпағы болғанымызға біз қуануымыз керек. Ә. Бөкейханов атамыз айтқандай: «Өз Отанымыздың сом алтыны». Шынымен, Абай ақын біздің баға жетпес қазынамыз, ұлы ойшылымыз. Абай қанша жерден болыс болса да, лауазымды адам болса да, өзі халықтың баласы болған. Халқымен өмір сүрген, халыққа жаны ашыған нағыз ұлтжанды азамат. Оның бәрін шығармалында сайрап тұр. Өлеңдері білімге шақырып, бізді жалқаулыққа жолатпай, қараңғылықтан құтылуға шақырады. Абайды қанша оқысақ та жалықпаймыз, керісінше, рухани жаңғырамыз.
М. Әуезов атамыз»Абай деген — терең теңіз, алып мұхит. Абайды таныған сайын, оның түбіне маржандарын алу үшін сүңги беруің керек, сүңги беруің керек. Ал мен оның бетін ғана қалқыдым»деген екен. Мұхтар атамыздың өзі бетін ғана қалқыса, біз не болдық екен?! Сол үшін іздену керек, оқу керек, білу керек. Қазақ бола тұрып Абайды білмесек, біздің бетімізге басылған күйе деп білемін. Бүгінде Абай данамыздың туғанына 175 жыл. Шіркін! Абай әлеміне бір күн барып, сол заманды көре алсам ғой, бұл менің орындалмас арманым болып қалатын шығар. Сол заманның тыныс — тіршілігі, өмірі, Абай шығармалары арқылы көз алдыман бір жүгіріп өткендей болады. Нағыз өнерге, білімге толы кездер сол заманда секілді. Абайды жазамыз, талдаймыз, жаттаймыз, оқимыз. Сонда да жалықпаймыз, шығармаларын оқып тауыса алмаймыз. Біз бар адамгершілік қасиеттерді Абай шығармаларынан таба аламыз. Абай аты біздің есімізде мәңгі сақталып қала береді. Абай біз үшін «қараңғы заманда шыққан жарық шамшырақ».
Авторы: Ибраимова Альмира
Абай Құнанбаев — Қазақтың ұлы ақыны
Абай Құнанбаев туралы шығарма, эссе
Абай – ақын, ағартушы, философ, қазақтың жазба әдебиетінің негізін қалаушы. Қазақ халқының ұлы ақыны Абай 1845 жылы Семей облысының Абай ауданында туған. Абайдың әкесі Құнанбай аға сұлтан болған, өз елінің беделді адамы. Шешесі Ұлжан қайырымды, мінезі жұмсақ, тілге бай адам болған. Әжесі Зере мен анасы Ұлжан Абайға ертегі, аңыз әңгімелерді айтып, халықтың ауыз әдебиетімен таныстырып отырған. Молдадан 3-4 жыл оқығанда, зеректігі байқалып, әкесі оны Семейдегі Ахмет Риза медресесіне оқуға жібереді. Медреседе ол 4 жыл оқығанда, араб, иран, Орта Азия классиктерінің шығармаларымен танысқан. Әкесі Абайды ел басқару ісіне бейімдеу үшін оқудан қайтарып алады. Семейде жүргенде Абай орыс тілін үйрену үшін 3 ай орыс мектебінде оқиды. Абай қазақтың білгірлері, шешендері, ақындары, жыршы, әнші-күйшілерімен жиі кездесетін, өз халқының рухани мәдениетімен танысады. Өзі де билер үлгісінде шешен сөйлеуге жаттығады. Өлең жазуға бала жасынан әуестенгенімен, бірыңғай өлең жазуды 40 жасында бастайды. Абай Пушкиннің, Лермонтовтың, Крыловтың шығармаларын аударған. Абай өзі аударған Пушкиннің «Татьянаның әні» және «Қараңғы түнде тау қалғып» деген өлеңдеріне ән де шығарған. Абайдың «Айттым сәлем, Қаламқас», «Көзімнің қарасы» – қазір де халықтың сүйіп айтатын әндері. Демек, Абай композитор да болған. Абай – дүниежүзіне таныс классик ақын, өлең, шығармалары орыс тіліне, шетел тілдеріне көп аударылған. Абайдың қара сөздері философиялық тұжырымдарға толы. Оның осы ақыл-ой толғаулары – қазір де өте мәнді, мазмұнды шығармалар. Абай 1904 жылы қайтыс болды. Ол өз шығармаларының кітап болып басылғанын көре алмады. 1909 жылы Петербургте «Қазақтың ақыны Ыбырайым Құнанбайұлының өлеңдері» деген атпен кітап болып шықты. 54 Қазақтың ұлы жазушысы Мұхтар Әуезов «Абай жолы» эпопеясын Абай өміріне арнады. Бұл роман да көптеген шетел тілдеріне аударылған, ол Абайды дүниежүзі халықтарына таныстырды.
Құрметті оқырман! Файлдарды күтпестен жүктеу үшін біздің сайтта тіркелуге кеңес береміз! Тіркелгеннен кейін сіз біздің сайттан файлдарды жүктеп қана қоймай, сайтқа ақпарат қоса аласыз! Сайтқа қосылыңыз, өкінбейсіз!
Тіркелу
Толық нұсқасын секундтан кейін жүктей аласыз!!!
Кейінірек оқу үшін сақтап қойыңыз:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Қарап көріңіз 👇
Жаңалықтар:
» Елімізде жұмыссыз қалғандар 6 айға дейін бұрынғы жалақысының 45 пайызын алады 16.03.2023
» Сәбиін сатпақ болған 😱 04.03.2023
» Студенттердің стипендиясы өседі 👨🎓 02.03.2023
Басқа да бөлімдер:
Келесі мақала, жүктелуде…
2022-2023 оқу жылына арналған
қысқа мерзімді сабақ жоспарларын
жүктеп алғыңыз келеді ма?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған
Абай Құнанбаев Эссе
Материал туралы қысқаша түсінік
Абай Құнанбаев туралы эссе де оқушы Абайдың қара сөздері, өлеңдері, шығармалары туралы мәліметтер алады.
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
10 Маусым 2019
7000
15 рет жүктелген
Бүгін алсаңыз
30% жеңілдік
беріледі
390 тг 273 тг
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
Text Centered
«Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналы министірліктің №KZ09VPY00029937 куәлігімен ресми тіркелген.
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды.
Сайтта заңсыз жарияланған материалды көрсеңіз бізге хабарласыңыз. Редакцияның көзқарасы автордың көзқарасымен сәйкес келмеуі мүмкін.
Материал іздеу
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз
Барлығы 663 959 материал жиналған
Абай туралы шығарма эссе
Абай Құнанбайұлы (1845 — 1904) жылы бүгінгі Шығыс Қазақстан облысының Шыңғыс тауы баурайында дүниеге туылған. Абай қазақтың әдебиетінде қайталанбас ұлы ойшы, философ, ақын. Абай өз балалық кезін әжесі мен анасының жанында өткізген. Абай санасына қатысты бар шуақты қасиеттер мен ақындыққа деген ұмтылыс сезімі әжесі мен анасының әсерінен сіңген.
Абай ауылдық молдадан білім алып, сауат ашып, кейіннен Семейге сауатты дамыту мақсатпен аттанады. Абай ақын медресе оқуында жүрген уақытында Шығыс поэзиясына қызықтанып, Шығыстың ақындары секілді өлеңдер жазуға талпынады. Сексенінші жылдар орталығында Абай ақындық жолына бағыт бұрады. Абай өлең және шығармаларын үзіліссіз жазуға тырысты. Дегенімен, сонау кездердегі халықтың ішіндегі тартыстар ақындық өнермен айналысуды қиындатаны. Абай ақындыққа бағыт бұрғанда өлеңдерін білім, өнер және мәдениетке бағыттады. Абай 1885 жылда «жасымда ғылым бар деп ескермедім» — деп атаған тұңғыш шығармасын жазды. Осы өлеңі тұңғыш Абайдың шығармасы болып, Абайдың ақындық жолдағы ізденісін танытты.
Абайдың қарасөздері
Әлемде еш зат өзі таңдаған мұратқа жеткілікті қайрат пен жігер жасамай жету қиын. Ғылым және білімді оқыу, өзінше іздену — қайрат борлысы. Кейбіреулер ғылым және білімді ақыл — қайратсыз үйрену қиын. Абайдың шығармалары осындай мағыналарға толы болған.
Абайдың қайратты қарасөздері оның сөзге деген өнерінің көркемдік күшін, даналығын көрсеткен прозалық шығармалар болып табылады. Абайдың қарасөздерінің жалпылық саны 45 бөлектен тқрады. Олар тақырып нысанынан бірғана бағытта жазылмады, олар әр алуан болды. Абайдың 6 — 7 қарасөздері қысқалау болса, кейбіреулері тақырып және мағынасы жағынан ауқымды болды. Абай өз қарасөздерінде туындының көркіне ғана емес, сонымен бірге оның ауқұмдығы мен мағынасына назар аударған. 1918 жылы Семейде жарық көрген «Абай» журналында Абайдың бірнеше қарасөздері жарық көрді.