1ан хозал сочинение на ингушском языке

Обновлено: 31.03.2023

г1атта дахар к1аьна шу, хьат1а кхаьчар керда шу, вена вала ва Дади сона сиха совг1ат де.. Хьога хьежаж бераж даг1 хьа подарка тийша баг1 вола вале сиха лел хьай 1отекха хачи эйл. совг1ат деце тхог ма вол ахча деце хьо ма гол хьа стихажа пейдан яц хьог1а тийша хьама дац д1ааьндац ал дац!

Среди миров, в мерцании светил Одной Звезды я повторяю имя. Не потому, чтоб я Ее любил, А потому, что я томлюсь с другими. И если мне сомненье тяжело, Я у Нее одной ищу ответа, Не потому, что от Нее светло, А потому, что с Ней не надо света. /И.Анненский/

ШЬЮ И ПРОДАЮ ШАПКИ ИЗ АФГАНСКОГО И ПАКИСТАНСКОГО КАРАКУЛЯ , И ИЗ ДРУГИХ МЕХОВ . ЦЕНА ОТ 200 ЕВРО nomer s kem vi mojite svyzaca +32484475855

Хьона водар ала ялац тахан,бакъда, са дог кхетадинзар 1а,дош ца оалаш д1авахар хьо селхан, доссадеш са кер чу шийла 1а. Мичара ера хьона селла дорхал? Ч1ий чакхбаьккха дохадир 1а дог. Алал сога, селлара аькха бирсал, сагий дег1ах яла мишта мог? Нагахьа, сога тахан кхаьча бала, хьона кхоана т1аотташ хуле, ховргда хьона, хьайца дагавала, мишта баьде хеталу дуне. Хьона сердаш е аьлдиташ дувцаш, наха юкъе яьнна леларгьяц, фу дергда аз..дог дац вицве тугаш, безам къайла бахьа моттиг яц. Укх са кер чу

ГIалгIай дерригача къамо хIара шера керте боккхача лерхIамца дездеш хиннача цIайх да Керда шу дездеш хинна Наджгоанцхой е Гоанцхой цIай. Цхьацца йоазонашка, цу даькъе Iилман балхаш тIа а цун цIи башха-башха язъю: НажгамцIай, НажганцIай, Наджой, Нажгам и. кх.дI. Цхьабакъда вай къоаноша дувцарех, из цIай дездар довзаш хиннача вай боккхагIчар Наджгоанцхой// Гоанцхой оалаш хиннад цох. Из цIай хилара белгало цун цIера чулоацамца, вешта ше кердача шера цIай хиларах вIалла хьоаха а яцар, е йоалаяцар.

«Дада марша йоп-пой,

Нана марша йоп-пой

Дезал марша йоп-пой

Воша марша йоп-пой

Йиша марша йоп-пой

Везар марша йоп-пой

Эшар марша йоп-пой

Фусамерча кхалсаго царна бIараш, олгаш, божолгаш луш хиннай.

Цхьаькха илли а хиннад керда шу дездарца дийза:

Фар йоагIа шоана!

Керда шу даькъала хилда шун!

Вахар къоабал хилд шун,

БIараш доккхий хилда шун,

Дулх дерста хилда шун,

Фуаш доккхий хилда шун,

Хьовла мерза хилда шун,

Доахан дукха хилда шун,

Кхаш хьийкъа хилда шун!

Хьада хьовла, хьада бIа-а-араш!

Ший хана вай къаман меттала кепайоазув ца хиларах Iалаьмате дукха текъама динца бувзам бола, цу ханарча гIалгIай сакхетама куцаш, белгалонаш, цох хIара шахьаре хинна башхалонаш йицъеннай. Царех да ала мегаргда саг йоалайича уж шиъ мари сесаги хилар тешал дар, из дIачIоагIдара оалаш хинна дешаш. Саг йитар хилча оалаш хинна дешаш. МалагIаш да?

ХьоалчагIанна е синнела бежана, устагIанна урс хьокхача хана фу оалаш хиннад? Саг кхелхача кодам бар мишта хиннад, дIаязданза да, цудухьа дицденна дIадаьннад. Нагахьа санна багахбувцама дукха произведенеш дIаязъеи тахкаи аьттув баьннабале а вай дувцареи кхыдолеи цIайши, деза да яхаш белгалодоахаш хинна денош, кхыйола, Iалаьмате дукха белгалонаш хоаддаме йовзаш яц. Дале а гIалгIаша ха белгалъяр цхьадола цIайш дездарах дола йоазонаш кIезиг-дукха долаш да, Iилманхоша, вай къаман вахара куцаш тохкаш даьча балхаш тIа уж белгал а доахаш.

Агой бутт — январь

Аьккхий мархий бутт — февраль

ГIалгIай мархий бтт — март

Тушоли бутт — апрель

Бекарга бутт — май

Этинга бутт — июнь

Ма — ы бутт — июль

Сели бутт — август

Михи бутт — сентябрь

Ори бутт — октябрь

Чилла бутт — ноябрь

Нажган-цIей бутт — декабрь.

Гуш ма хиллара укхаза декабре январеи цIераш вIаши хийцай.

Цхьаькха тайпара беттай цIераш язъяьй Алироев ИбрахIима:

Нажганцхой бутт — январь

Мархи бутт — февраль

Биэкарг бутт — март

Тушоли бутт — апрель

Мангал бутт — июнь

Маьтцели бутт — июль

Мяцхали бутт — август

Ардар бутт — октябрь

Эрхи бутт — ноябрь

Огой бутт — декабрь.

Ший хана дунен Iилма а дийша хиннача вай мехкахочо Тутайнаькъан Цехара Албаста, иштта Далгат Башира а дIаязъяьй гIалгIай беттай цIераш. ХIаьта цIихезача Iилманхочо, академика Крупнов Евгене ишта язъяьй уж:

(хьажа: Е.И. Крупнов. Средневековая Ингушетия. М.Наука,1971, С.197,198, 178,180.; Об Ингушетии и ингушах. Сост. М. Яндиева. Назрань-Москва 1999. С.209-210).

Укахаза кхаь Iилманхочо техка беттай цIераш йоалаяь йолаш вай хьажа деза, вай къоаноша уж мишта белгалъйора:

Наджгоанцхой //Гоанцхой — 25 декабрь-24 январь.

Саькур-бутт // Аьккхий мархий бутт // Мархий бутт — 25 январь — 24 февраль.

Тушоли бутт // ГIалгIай мархий бутт — 25 февраль — 24 март.

Бекарга бутт // Мутхьал — 25 март — 24 апрель.

Села бутт — 25 апрель — 24 май.

Аьтинга бутт // Мангала бутт — 25 май — 24 июнь

МаIи бутт // МаьтцIели бутт // КIи марс // Зовзар — 25 июнь-24 июль.

Маьцхали бутт//Маьцкали бутт- 25 июль-24 август.

Тов — бутт // Михи бутт //Сай Iаьха бутт — 24 август — 24 сентябрь.

Ардара бутт — 25 сентябрь — 24 октябрь.

АьрхIи бутт //Гизгир — 25 октябрь — 24 ноябрь.

ОагIой бутт // Чантар бутт //Лайчил//Iан лахьа ду бутт — 25 ноябрь — 24 декабрь.

Гуш ма хиллара хIанзарча календараца долча бетташка хьежжа гIалгIай бетташка а да 30 ди а 31 ди а (январагара денз — декабрага ши-ший аргIах кхаччалца). Ховш да гIалгIай ширача цIайх а календарах а лаьца дола Iилман йоазонаш Дахкилгнаькъан ИбрахIима, Танкенаькъан Абукара, Хайренаькъан Бай-Iаьлас, ТIумхой Заретас кепатехалга.

ХIаьта гIалгIай календарь цхьан боараме а доаладаь белгалдича бакъахьа хетараш кIезига бац вайцига. Цхьабакъда из дош, аргIа йолча кепе Iилманца техка а техка цхьан кога тIа даьккхадац. Цудухьа цхьан тайпара белгалдича бакъахьа дар из, цох цхьа хоадам а беш, хIанзарча вай массане а леладеча эрсий календараца нийса йолаш гIалгIай беттай цIераш дIа а язъеш. Хьамсара мехкахой шоана фу хет цу дешах?

*Лаккхарг (д, д) — цIастах баь бокха, ши уст чухоша яй

**Корта бохабеча маларий тайпаш.

***Къом (б, д) — Сага сурте йола, кхо метр локхал дола хьеха дахчан яь бIалгIа. Из хоза кийчъеш хиннай даьре

Данный материал опубликован на сайте BezFormata 11 января 2019 года,
ниже указана дата, когда материал был опубликован на сайте первоисточника!

«Иштта а гац цу берашт дикал
парг1ата са даха уж битал
шой бералех са мукъадала
из е вож ма де ма ала».

Кераст наьха дар деза ца деш
бусулба х1амах кхоачам беш
дахаш хилча,дерриг хургдар
цхьоаг1о ,барт, рузкъ а кхыдар

Бераш нийсача дин т1а кхе дича
хьарам хьаьнал къоаста дича
тара хургбацар кераст наха
хургбар син парг1ата масса хана

(Тембенаькъан Мусай Мухьаммад; 17-18 -г1а аьтинг(август))

Портал Стихи.ру предоставляет авторам возможность свободной публикации своих литературных произведений в сети Интернет на основании пользовательского договора. Все авторские права на произведения принадлежат авторам и охраняются законом. Перепечатка произведений возможна только с согласия его автора, к которому вы можете обратиться на его авторской странице. Ответственность за тексты произведений авторы несут самостоятельно на основании правил публикации и законодательства Российской Федерации. Данные пользователей обрабатываются на основании Политики обработки персональных данных. Вы также можете посмотреть более подробную информацию о портале и связаться с администрацией.

© Все права принадлежат авторам, 2000-2022. Портал работает под эгидой Российского союза писателей. 18+

План открытого мероприятия.Литератрно-музыкальная композиция.Г1алг1ай мотт-къаман мотт.

Г1алг1ай мотт — наьна мотт – къаман мотт.

ший мотт хар мел лоарх1аме да дешархошта гучадаккхар;

мета хозал, цун к1оаргал дешархошта гучаяккхар;

бокъонца бола шоай къаман патриоташ кхебар.

Класса кийчо:

дешархой сурташ,плакаташ, книжкай журналий

хьокхам, докладаш

Доска т1ара йоазув:

Мотт – къаман юкъара ганз. Х1ара саго

ший мета хам бе безза, сий де деза.

Хоастабе наьна мотт, хоастае Даьхе,

Кхебе, хозбе, шак1а санн ц1енбеш,

Кердадаккха, илли ала,

Оаз яхийта – мерза ба наьна мотт

Лерга хезача…

I Хьехархочун дош.

Иштта хетачарна дика хьокхам хургба аьнна хет сона вай в1ашаг1кхетарах.

Наьна мотт!Мел деза дешаш да уж х1ара сага. Ма дукха х1ама чулоац цу шин дешо. Цунца дувзаденна да вай вахар: вай хьаькъал, кхетам, вай культура. Наьна меттаца дувзаденна да вай эхь- эздел, г1улакх, сийрдача кхоаненга сатувсар.Мотт вай къаман эггара йоаккхаг1а йола ганз я. Из дег1аихаб баг1ахбувцамца, мах баь варгвоацаш хоза а, б1аьхий а, боккха лорх1ам болаш а ба г1алг1ай мотт. Тахан доккха баркал а оалаш дагабоха беза вайна вай метта хьалхара йоазув кхеллараш: Мальсагов Кураза Зоврбик, вай меттала эггара хьалха йоазув даьраш Беков Дордаг1а Тембот, Озиев Илеза Ахьмад, Озиев Исма1алий Салман. Мах баь варгвоцаш , ч1оаг1а лоарх1аме болх ба цар баьр. Ди бийса ца къувсаш вай йоазон мотт дег1аболабеш, из наха 1омабеш яьккхай цар шоай йоаккха ха.

Халкъа мукъам хоз.

II Мероприяти дешархоша д1ахо д1ахьо.

I Ведущи

Священных слов, заветных, дорогих,

Не так уж много среди слов других.

Так и язык единственно – земным

Стал для тебя с рождения – родным.

Ничто на свете не сравнится

С тем языком, что мог пробиться

В твоих устах, с рожденья лет,

Что для тебя, как божий свет.

II Ведущи

Вай дегаш детталу г1алг1ай мотт бувцаш,

Вай дегаш детталу г1алг1ай мохк безаш.

Тха бочал, фарал, илли – Г1алг1айче,

Иразе, беркате яхийла хьо.

Сийлахьа Г1алг1айче – эздела Даьхе,

Ноаноша хьийста беркате мохк.

Турпала Г1алг1айче – денала Даьхе,

Вай даьша лорабаь къонахий мохк.

I Ведущи

Где б ни был ты, заслышав речь родную

Ты тут же вспоминаешь твердь земную,

Где ты родился, жил и рос,

То есть Отчизна, близкая до слез.

Любой язык сам по себе велик,

Но всех роднее, знай, родной язык.

Родная речь, язык и слово,

Они и есть твоя основа.

II Ведущи

Майрала доага дог – х1аране кер чу,

Эздела г1алаш – х1арне дег чу,

Адамлен мерза са– дошо Г1алг1айче,

Къонахий Даьхе – кура Г1алг1айче.

Вай маьша дахалда г1алг1ай мотт бувцаш,

Вай г1оза дахалда яхь лелош,

Иразе яхийла нана Г1алг1айче,

Кортмукъа яхийла нана Г1алг1айче.

I Ведущи.

Дукха метташ да укх дуненен чу, къаман викалашка хьажжа доккхий а да уж, масала китайций мотт е инглисий мотт, х1аьта г1алг1ай мотт з1амига ба яхалга дац из, г1алг1ай мотт г1алг1аш бувц. Фу хургда т1аккха вай а из ца бувций? Мотт д1абаргба.Кхыча къаман наха вай мотт лора а бергбац е из 1ома а бергбац, бокъалдар аьлча вай воаш из лоарх1аш ца хилча лоарх1аб а бац.

II Ведущи

Дунен метташта юкъе къаьнаг1чарех ба вай мотт.Бале а йоазув 1921 шера мара даьннадац, цудухьа вай мета дукха эшам хиннаб цох.Эггара хьалхара вай метта йоазув даьрех ба Мальсагов Кураза Зоврбик, Беков Тембот, Озиев Салман, Осмиев Хьамзат кыбараш а, цар хьийга къа зехьа доаде йиш яц вай. Мотт эшаш ба – из вай сакхетам, къаман са , ганз я. Дош даша мо, меттахьа дуж г1алг1ай меттала. Лерг хьеста цун ясмален оаз хезача мишта 1елургвар из 1ома ца беш. К1оарга тахка х1ара деша ма1ан, хье ма хиллара хьо байзача, мала вусаргвар хьо беза ца луш?

Мальсагов К.З. вахарах а цо леладаьча балхех а хоам бу дешархочо.

I Ведущи.

II Ведущи

I Ведущи

Г1алг1ай поэташа шоай стихашца хестабаьб вай мотт, х1анз са новкъосташа ешаргья шоана вай метта хетаяь байташ.

IV Дешархоша стихаш еш.

1 Наьна мотт.

Дега гарга ба хьо сона,

Са хьамсара г1алг1ай мотт,

Деша говзал сона енна,

Бицлургбоаца г1алг1ай мотт.

Эггара хьалха сай наьнага

Со хьо бувцаш йистхиннав,

Бера хана 1а нахага

Со харца ца ле 1омаваьв.

Наха хьаг1е хилва аьннаp

1а со новкъа ваьккхавац,

Ийрча,чамза хилда аьнна,

Сона иллеш деннадац.

Нагахь арг1а йоацар дувце,

Меттаза, чамза из хургбар.

Наха дика оалаш беце,

Симал къахьаг1а хетаргбар.

Къаьда, хьаьнала из бецаре,

Вай мотт хьана эшаргбар?

Меттахь оалаш уж децаре,

Дешаш сенна дезаргдар?

Дега гарга ба хьо сона,

Са хьамсара наьна мотт,

Деша говзал сона енна,

Бицлургбоаца г1алг1ай мотт.

2 Г1алг1ай мотт

Г1алг1ай мотт, со кхеваь мотт,

Са даь, наьна дошо мотт,

Зизай хозал, баьций мутт

Денна 1а са дег чу лутт.

Хьона аз сай корта бетт

Со хьа к1оаргал йовза г1ертт…

Х1анаб хьо,аз хьога хетт

Малх мо лепаш,сийрда, ц1ена?

Х1ара дош хьа дегах лет,

Сица, ц1ийца хоттаденна.

Хьо, ца ховчоа къе ба мотт,

Дала безбаь г1алг1ай мотт.

Хьона деннад сибат, куц,

Замо шаьрбаьб,хьекхаш гам.

Хьо ца хилча сена дувц,

Бовргбар дуненцара чам.

Цудухь беза лелабаьб,

Цудухь безаш хьалкхебаьб

Даьш шоай дезал, Даймохк лорош,

Ноаноша шоай ага теркош,

Ахархочо гота йоаккхаш,

Йо1о говза маха боаккхаш,

Мухажарий оаг1ув лувцаш,

Бус оаламаш, фаьлгаш дувцаш,

Маьлха з1анарашца бувцаш,

Нажарга т1а аьшк мо тувсаш,

Г1алг1ай мотт, са халкъа мотт,

Дала безбаь байта мотт.

Аз г1алг1ай мотт лебу.

Аз г1алг1ай мотт лебу

Са къамо из шаьра бувцандаь.

Г1алг1аша цунца беркат кхеду…

Шоай вахар цунах доаландаь

Ширача замалахь денз,

Мел хинна дика – во.

Кар- кара эцаш, багахбувцамца…

Г1алг1аша эздий, камаьрша бийца,

Бухсоццаш беркате г1алг1ай мотт,

Хьа сийле яхаргья массаза.

Г1алг1ай мотт хьоца да,

Са къаман вахаре мел хиннар…

Сий, беркат, эздел, денал, сабар.

Г1алг1аша шун т1а хьаьша везвеча,

Эздий бувца, хьамсара г1алг1ай мотт …

II Ведущи

Г1алг1ай къам, еррига Г1алг1айче тахан къаман культурай ганз дийнъеча, уж юха меттаоттаеча г1улакха бала болаш хила деза .Из да 1алаьмате лоарх1аме,кхоачашде хала, чоалхане дош. Вай даьша, мела халонаш шоашта т1акхаьча яле а, шоай мотт лакхерча дарже лоттабаьб, г1алг1ай мотт бувцаш хезача сапарг1та доалаш, дега дикахетар хулаш хиннад.

I Ведущи

Цхьаккха х1ама гонахьа доацаш, мехках баьха кхойтта шу доаккхаш шоай мотт, культура дег1айоалаеш къахьийгад вай даьша. Цу кхойтта шера царна дагадаьллар дар сихаг1а Г1алг1ай мехка ц1оабоаг1аргбола оамал лахар, нана Даьхе б1аргагор из дар цар массаза а дага кхаьбар .Малаг1а да цун бахьан, даьшта иштта езаш хиннай Даьхе, х1аьта вай заманхошта езаций из? Цар яхь хиннай, вай еций яхь?Царна бийзаб шоай мотт, вайна безаций г1алг1ай мотт?

II Ведущи

I Ведущи

Шоана фу хетт укх хьалах мотт х1аччий балар да ер, е вай х1аччий далар да? Х1анз вай хьожаргда мишта хов шоана г1алг1ай мотт.

1 Дукхаг1а кицаш хьана хов хьожаргда вай.

2 Малаг1а ловцаш хов шоана?

3 Ц1ераш яхал г1алг1ай поэтийи йоазонхойи.

4 Масса алапех латт г1алг1ай алфавит?

5 Малаг1а газет да эггара хьалха кепадетташ арадаьннар, малаг1ча шера

Массане а цхьана ховли довзалеш дашх.

VI Дешархоша д1ахо стихаш еш.

Г1алгай мотт.

Ло1ам болаш къаьста е ло1ам боацаш,

Халкъах,мехках дог лазачоа

Дегаг1оз хул, кхы йоккхаг1а йоацаш,

Наьна меттала аьнна дош хезача.

Бувцаш хьо хезача, сона духьалъувтт

Дега бухье дувша кхийна сурташ:

1урра лоаме сийрдайоаха малх,

Тийна лоама к1ала яда юрташ,

Уйла мара кхоачаргйоацаш гаьна

Со вале а, даим сох дог лазаш

Сона дега й1овхал тела нана.

Наьнал, Даьхел, халкъал кхы дезаг1а

Шийх саг лерх1аш волчун фу хургда?

Сона деза, деза корта беттал,

Эггара хьалха сай мотт керча ди.

Хьо ма барра бувца ховчоа

Б1аьхий ба хьо, наьна мотт,

Хьо ма барра бувца ловчоа

Т1ехьле я хьо, наьна мотт.

Ший халкъ Даьхе езаш волчун

Дозал да хьо, наьна мотт,

Ма барра хьо бувца хайча

Ма ираз дар са, наьна мотт.

II Ведущи

Унахочун мел дукха дарбаш даьдар аьнна, х1ама хилац цун лазара бокъонцадола бахьан гуча ца доаккхе. Иштта да метта хьал а, вай мел дувцар пайда бац х1аране ше бувца мотт ц1енбеш, нийсбеш ца бувце, из бувцарах пайда а хургбац.

I Ведущи

Вай мехка массадолча х1аман доаг1а, лард, овла, духье, г1алг1ай паччахьалкхен са – г1алг1ай мотт хила беза. Мотт боаца паччахьалкхе — паччахьалкхе яц, колони я, мотт боаца къам – ираз дайна, кортамукъале йоаца къам да. Х1аьта тахан вай паччахьалкхе я . Вай паччахьалкхен мотт г1алг1ай мотт ба. Г1алг1ай конституции т1а а белгалдаьд эрсий мотти г1алг1ай мотти г1алг1ай паччахьалкхен метташ да аьнна. Новкъостий, тахан ванна хьалхашка латта кертера декхар да вай мохк, мотт, паччахьалкхе лораяр, цунца лораю вай кортамукъале.

VII Хьехархочун дош.

Читайте также:

  

• Нравственный облик фамусовской москвы в комедии горе от ума сочинение

  

• 1068 1072 историческое сочинение

  

• Как написать фантастическое сочинение

  

• Проблема преодоления себя сочинение

  

• Сочинение моя любимая певица билли айлиш

Ший йоазув дита, наьхачоа
тIехьа ваьннар воацар ва.
Коазой I. ГIалгIай, 1 : 146

«Мохк хеца йиш яц вай Цадалар духьа. ТIакха варгва-кх Даьла а вайгахьа»1 яхача мугIараш чулоацаш я кавказхошта тIа мел кхелла харцонаш. Даьла вайгахьа валара, боарам баь варгвоацаш, доаккха дега сакхат, сина заIап да массадолча карадахача халкъий дарба де, дIадаккха дезаш. Кавказхошта, Эрсий Iаьдало Дирст елла йоакха мур яьнний. Цу заман чухь наьна-метташ Iаьдало эрсий меттаца буржолаш а, гIабаш а теха са лаьцад. Тутмакх баь ба-кх Къилбаседа Кавказера хIара къама Дала бенна сийдола мотт, къамаьл, йоазув. Тахан уж эрсий меттаца вIашагIъеллача набахте чу а кхайсса са увзаш дада, хIана аьлча Iаьдало бокъо яьнний цун цар Саувзархо хила. 2

Эрсий Iаьдало, къамаш карадерзадаь, гора оттадаьчул тIехьагI, шийна хьатIаийца Iаьржа декхар кхоачашдаь даладоал. Коазой Iийсаз хьааьннад фу дар цун дагадаьлар, дагадоалар, цо шийна тIайийца харца лоIам «Иблис къамаьл» яхача дешарьга тIа:

Из бIеха гIуллакх чаккхенга тIакхача дукха ха йисаяц. Тахан Шинфордюкъе мела дахача къамаш шоай наьна-мотт тIехьашка бахар, IотеIабар, эрсий бар хьалхабахар, из чIоагIагI лархIар, сенца нийсде доагIаш да? Къамаш хIаллакдаьча, хIаллакдеш латтача Харцон Iаьдала корта беттар дац-те из. Цо бIаьшерашка мела боабаь даьй-ноаной, ежарий-вежарий бицбар доацал-те из. Яхь йолча саго из туржаI дицде йиш йоллий-те.

Из дош эггара хьалха белгал даькхар цо «Зоазо» яхача дешарьга тIа: «Дала ший кхолламаш цаI шоалагIачох къоастадаьд: сибаташца, напагIанца, дахара Iеш долча моттигашца, метташца. Дала хьадаь Iодиллар, дохаде араваьнначо лелабер Даьла МоастагIачун болх ба».4

Цу къамий ганзачу мукъа диъаь диг даьккха чуиккхад Эрсий Iаьдал. ХIара къамо эзаршерашка, бIаьшерашка мела Iодаь сина рузкъа отташ, хоарцадеш, гарьгаш йоахаш, хIаллак деш латт цо. Цун лоархIам ба – кавказхоех, шоаш кхеллача Даьлацара маза а хоадабаь, шоаш кхедаьча къаманцара хIийра а баьха, михоудорьгаш е.

Къилбаседа Кавказа халкъий сийдола метташ доадаь дIадаха гIертар, къахьегар Эрсий Паччахьалкхе я, цун ма-даггара гIо деш кавказхой шоаш а ба. Даьлера бесса ший наьна-мотт ца лоархIачо, бIаьшерашка къама тIаоттадаьр, тIаоттадеш латтар дицдаьчо, яхь йоаяьча саго мара яздерьгдацар Iисайга ераш санна сийдоацаш дешаш: «гIалгIай меттал деша Iома а деннадац тхо е из Iомабар тхона вIалла эшаш а дац».6

Ший къамаьл-йоазув юстара а тесса, наьха дар хьалхадоахачо ше хIара оалача-яздеча дешаца кхайкаду: «Воа-а, Даьла, аз хоастам банне а бац Iа са халкъа боссабаьча метта. Со Iа тхьона беннача метта раьза вац, сона из безаш бац… къела бала боал миска мотт – тIолхишкий мотт. Эрсий къама Iа беннар дикагIа а, хозагIа а, бIаьхьегIа а ба. Аз из мара бувцаргбац Хьона…» Цу тайпара къамаьл цун багара доагIаш нийслу, цхьабакъда цо из ше лелабеча наькъаца, ше ца бувцача наьна-меттаца ма-даггара дIакхайкаду дериггача дунена хозарьг долаш, бIарьгагурьг долаш. Кхераме доацал-те цу имансизий новкъа ваьнна лелар.

Ший наьна мотт бувцачо хIара ше оалача-яздеча дешаца Даьле тешал ду: «Везан Даьла, Воккхан Даьла, аз хоастам бу Хьона, Iа са къама беннача метта. »

Фу кхоачашде доал эрсий Харц Iаьдал ше кара мела дерзадаьча къамий метташ кIеззигдеш, кхоачадеш, цар лараш синошкар дIайоеш? Цу хьокъехь Iийсай йоазонаш йоах: «Нах эбе боахк. Ийнача нахах къам мича хул – адамий Iул ма хулий: дIалаьллача дIадодаш, хьалаьллача хьадоагIаш, ший гийга а юхан а мара, кхы яхь йоацаш».7

Моажал бетта 2012 шера яздаьд,
саькур бетта 2018 шера тоадаьд.

5. КъорIа, 49 : 13. Таржам Ф. Х.
6. Цох лаьца дош укхаза хьажа: «Маьржа яI, са къам, цIийла керчадеш. »
http://www.proza.ru/2018/01/22/694
7. ГIалгIай, д. 3, о. 262.

Источник

Сочинени «Са хьамсара наьна мотт»

сочинение про ингушский язык, для использования на уроках ингушского языка

Просмотр содержимого документа
«Сочинени «Са хьамсара наьна мотт»»

Конкурс творческих работ

«Цвети, моя Ингушетия»

Ученицы 6 «Б» класса

ГКОУ «СОШ №12 с.п. Инарки»

Руководитель: Картоева М.С.

О, Ингушетия! Прекрасные и чудные края.

Гнездо орлиного и гордого размаха,

Не знают тут не рабства низкого, ни страха.

О, Ингушетия! Я всей душой люблю тебя.

Ингушетия… Этот удивительный, прекрасный край вобрал в себя столько понятий, красочных открытий, уникальных памятников, традиций и обычаев, что говорить о нем можно бесконечно…

Это и ингушские песни, в которых слышится шум ветра и топот копыт скакуна, и прозрачный горный воздух, и облака под ногами, и орел, парящий в ярко-синем небе…

Это знание своих корней до десятого поколения и огромная любовь к родной земле…

Такая она, Ингушетия … Древняя и юная, обычная и необыкновенная, простая и таинственная, чистая и светлая, как ледниковая вода горной Ассы…

Республика Ингушетия образована 4 июня 1992 года. Статус Республики Ингушетия определяется Конституцией Российской Федерации и Конституцией Республики Ингушетия

Если на Знамени твоем сияет Солнце, то, как Солнце, должны быть светлыми твои помыслы и дела!

В 1995 г. в районе современных сел Экажево и Али – Юрт, в чистом поле началось строительство столицы Республики Ингушетия – города Магас.

Сегодня Магас – административный центр Ингушетии со всеми присущими ему атрибутами, город оригинальной архитектуры, со своими жителями и достопримечательностями.

Великий город был у нас,

А имя городу – Магас.

Столица солнечной Земли,

Но годы город унесли.

Им любовался белый свет,

Прекрасней не было и нет,

Но в город тот пришла война,

Его разрушила орда.

И жизнь померкла в той земле,

Погрязла в мраке и во зле,

Забылся в памяти у нас

Старинный город наш Магас.

Но верим мы, что будет час,

Когда воскреснет наш Магас,

И будет он прекрасней всех.

Там будет слышен детский смех,

Ведь строят именно для нас

Отцы нам солнечный Магас.

Название города, будучи правильно прочтенным, могло бы пролить свет на вопрос о локализации Магаса. Однако и здесь нет у ученых единства мнения.

Ингуши гордятся своей древней, удивительно красивой страной, прекрасными традициями и обычаями, оставленными мудрыми предками. В них непоколебимый дух добрососедства и настоящего кавказского долголетия. Традиции и обычаи народа играют важную роль в воспроизводстве культуры и духовной жизни, в обеспечении преемственности поколений, в гармоническом развитии общества и личности.

В истории каждого народа есть трагические страницы, пронизанные болью и кровью. Одной из таких страниц в истории Ингушетии стала массовая депортация февраля 1944 года. Ингушский народ вынес это тяжёлое бремя, благодаря мудрости стариков, силе мужчин, любви и самопожертвованию женщин, вере конечное торжество справедливости.
Светлой памятью погибшим в пути и местах ссылки от холода, голода и болезней стал памятник «Мемориал жертвам политических репрессий» в г.Назрань.

Ингушетия – родина чемпионов.

Каждый, посетивший однажды солнечную Ингушетию, уже не сможет остаться равнодушным к этому чудесному уголку Кавказа.

Снежные вершины, громада скал.
От сотворения мира в хаосе поднявшиеся к небу,
Дремучие леса,
Кипящие потоки шумных рек,
Луга, охваченные радугой цветенья
И ароматом трав…»
И.Базоркин

Лучшим курортом Северного Кавказа можно назвать курорт «Джейрах».

И леса, и луга,
Эти горы, где дремлют
На вершинах снега…
И.Барханоев

Сила и величие народа Ингушетии заключается в его единстве. И сегодня, продолжая славные традиции своих предков, мы должны приложить все усилия, чтобы идеи мира и согласия на нашей многострадальной земле послужил прочной основой для дальнейшего процветания нашей республики.

Свое сочинение хочу закончить такими словами :

Е муг1араш аз хетаду сай хьамсара г1алг1айче хьона!

Цу сигларча малхо ший дошо з1анарашца

Наьха дегаш г1оза доах.

Хьо даькъала ювцаш укх г1оза денца

Ер деррига дуне хьона сийрда доах!!

Са Г1алг1айче, хьона духьа

Деррига 1алам хозденна да.

24 шу даларца, хьа хозача къоналца

Хьо хьесташ, г1оздувлаш да!

Дала даькъала болба са мехка

Бахаш бола Г1алг1ай нах.

Укх хозача ц1айца, сийрдача денца

Ираз долаш, дог делаш бахалба!

Источник

Сочинение по ингушскому языку на тему «Наьна сатем»

специалист в области арт-терапии

Сочинени. « Лорабе наьна сатем».

Эггара хьалха вай оалаш дола дош «нана» да. Цу деша ма1ан а, чулоацам а геттара к1оарга ба. Нана я вай эггара хьамсара йола саг. Цунца нийсалургволаш цхьаккха саг вац.

Са нана даиман тхога хьожаш я. Из 1охайна в1алла б1аргагац тхона. 1уйран тхо деррига бераш х1ама даийта, ц1ена х1амаш т1айиха школе дохийта цо. Чудаьхкача а хьожа из тхога, ший мела йола ха тхога хьожаш йоаю цо. Цудухьа тхо дерригаш цунга хьажа декхарийла да. Из деррига кхетадеш со а хьож сай нанна новкъостал де. Цо к1езига-мукъа сало1аргдолаш. Ц1аг1а де дезар ду аз, цул совг1а, сай нанас саготтадергдоацаш, дика деш хьож со. Из ч1оаг1а раьза хул сона.

Нанна хам баь вай даргдац. Х1аьта дукха къахьега деза вай цун сатем лорабе аьнна. вай декхар да из.

Номер материала: ДБ-256217

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Низкие способности к самостоятельному выполнению заданий приводят к трудностям в обучении

Время чтения: 3 минуты

В России выросло число обучающихся во вторую смену

Время чтения: 1 минута

Данные цифрового портфолио ученика будут раскрываться лишь с его согласия

Время чтения: 1 минута

Итальянский учитель дал детям задание на лето и прославился

Время чтения: 4 минуты

Рособрнадзор: почти половина учителей не дотягивает до базового уровня подготовки

Время чтения: 2 минуты

В педагогических вузах появятся межфакультетские технопарки

Время чтения: 3 минуты

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Источник

Ингушский язык

План открытого мероприятия.Литератрно-музыкальная композиция.Г1алг1ай мотт-къаман мотт.

Просмотр содержимого документа
«Ингушский язык »

ший мотт хар мел лоарх1аме да дешархошта гучадаккхар;

мета хозал, цун к1оаргал дешархошта гучаяккхар;

бокъонца бола шоай къаман патриоташ кхебар.

дешархой сурташ,плакаташ, книжкай журналий

Доска т1ара йоазув:

Мотт – къаман юкъара ганз. Х1ара саго

ший мета хам бе безза, сий де деза.

Хоастабе наьна мотт, хоастае Даьхе,

Кхебе, хозбе, шак1а санн ц1енбеш,

Кердадаккха, илли ала,

Оаз яхийта – мерза ба наьна мотт

« Наьна мотт – дунен кор.»

Укх дерригача дунен т1а 3000- 5000 мотт ба. Царна юкъе да дунен адамий юкъара метташ: эрсий, инглисий е немций метташ. Иштта зональни оала метташ, масала 1арбий мотт.Да паччахьалкхен метташ, вай паччахьалкхен метташ да эрсийи г1алг1айи. Иштта да цхьаккха тайпара дарже доаза метташ а, уж метташ дувцараш хул 10 сагагара 1000 сагага коачаш. Метташ «дика» е «во», яхаш декъалац. Х1ара къам кхыча къамаех къоасталу эггара хьалха ший меттаца.Мотт мел бах- къам а дах. Мотт д1абаьлча- къам д1адоал. Са хьамсара новкъостий, вай тахан в1ашаг1кхетара бахьан да, вай хьамсарча наьна метта ц1ай хилар. 21 февраль – «Наьна метта ц1ай» да аьнна, дезду дунен халкъашта юкъе.Из белгалдаьд 1999 шера ЮНЕСКО яхача организаце д1аехьача генеральни конфиренце, х1аьта дездеш из ц1ай д1акхохь 2000 шера 21 феврале денз. Укх шера денз вай мехка а лаьрх1ад из ц1ай дезде,цу хьакхехь да вай таханара в1ашаг1кхетар. Вайна дика бахьан да юха а вай метта к1оаргаленаш йовза а метта хозал тахка а. Тахан к1езига бац сенна беза из г1алг1ай мотт, малаг1а пайда боал цох, из-м укх мехкара араваьлча кхы безаш мичаб яшараш.

Иштта хетачарна дика хьокхам хургба аьнна хет сона вай в1ашаг1кхетарах.

II Мероприяти дешархоша д1ахо д1ахьо.

Священных слов, заветных, дорогих,

Не так уж много среди слов других.

Так и язык единственно – земным

Стал для тебя с рождения – родным.

Ничто на свете не сравнится

С тем языком, что мог пробиться

В твоих устах, с рожденья лет,

Что для тебя, как божий свет.

Вай дегаш детталу г1алг1ай мотт бувцаш,

Вай дегаш детталу г1алг1ай мохк безаш.

Тха бочал, фарал, илли – Г1алг1айче,

Иразе, беркате яхийла хьо.

Сийлахьа Г1алг1айче – эздела Даьхе,

Ноаноша хьийста беркате мохк.

Турпала Г1алг1айче – денала Даьхе,

Вай даьша лорабаь къонахий мохк.

Где б ни был ты, заслышав речь родную

Ты тут же вспоминаешь твердь земную,

Где ты родился, жил и рос,

То есть Отчизна, близкая до слез.

Любой язык сам по себе велик,

Но всех роднее, знай, родной язык.

Родная речь, язык и слово,

Они и есть твоя основа.

Майрала доага дог – х1аране кер чу,

Эздела г1алаш – х1арне дег чу,

Адамлен мерза са– дошо Г1алг1айче,

Къонахий Даьхе – кура Г1алг1айче.

Вай маьша дахалда г1алг1ай мотт бувцаш,

Вай г1оза дахалда яхь лелош,

Иразе яхийла нана Г1алг1айче,

Кортмукъа яхийла нана Г1алг1айче.

Дукха метташ да укх дуненен чу, къаман викалашка хьажжа доккхий а да уж, масала китайций мотт е инглисий мотт, х1аьта г1алг1ай мотт з1амига ба яхалга дац из, г1алг1ай мотт г1алг1аш бувц. Фу хургда т1аккха вай а из ца бувций? Мотт д1абаргба.Кхыча къаман наха вай мотт лора а бергбац е из 1ома а бергбац, бокъалдар аьлча вай воаш из лоарх1аш ца хилча лоарх1аб а бац.

Мальсагов К.З. вахарах а цо леладаьча балхех а хоам бу дешархочо.

Х1анз шун хьажа аьттув хургба « Зоахалол» яхача сценкага.

Г1алг1ай поэташа шоай стихашца хестабаьб вай мотт, х1анз са новкъосташа ешаргья шоана вай метта хетаяь байташ.

IV Дешархоша стихаш еш.

Дега гарга ба хьо сона,

Са хьамсара г1алг1ай мотт,

Деша говзал сона енна,

Бицлургбоаца г1алг1ай мотт.

Эггара хьалха сай наьнага

Со хьо бувцаш йистхиннав,

Бера хана 1а нахага

Со харца ца ле 1омаваьв.

Наха хьаг1е хилва аьннаp

1а со новкъа ваьккхавац,

Ийрча,чамза хилда аьнна,

Сона иллеш деннадац.

Нагахь арг1а йоацар дувце,

Меттаза, чамза из хургбар.

Наха дика оалаш беце,

Симал къахьаг1а хетаргбар.

Къаьда, хьаьнала из бецаре,

Вай мотт хьана эшаргбар?

Меттахь оалаш уж децаре,

Дешаш сенна дезаргдар?

Дега гарга ба хьо сона,

Са хьамсара наьна мотт,

Деша говзал сона енна,

Бицлургбоаца г1алг1ай мотт.

Г1алг1ай мотт, со кхеваь мотт,

Са даь, наьна дошо мотт,

Зизай хозал, баьций мутт

Денна 1а са дег чу лутт.

Хьона аз сай корта бетт

Со хьа к1оаргал йовза г1ертт…

Х1анаб хьо,аз хьога хетт

Малх мо лепаш,сийрда, ц1ена?

Х1ара дош хьа дегах лет,

Сица, ц1ийца хоттаденна.

Хьо, ца ховчоа къе ба мотт,

Дала безбаь г1алг1ай мотт.

Хьона деннад сибат, куц,

Замо шаьрбаьб,хьекхаш гам.

Хьо ца хилча сена дувц,

Бовргбар дуненцара чам.

Цудухь беза лелабаьб,

Цудухь безаш хьалкхебаьб

Даьш шоай дезал, Даймохк лорош,

Ноаноша шоай ага теркош,

Ахархочо гота йоаккхаш,

Йо1о говза маха боаккхаш,

Мухажарий оаг1ув лувцаш,

Бус оаламаш, фаьлгаш дувцаш,

Маьлха з1анарашца бувцаш,

Нажарга т1а аьшк мо тувсаш,

Г1алг1ай мотт, са халкъа мотт,

Дала безбаь байта мотт.

Аз г1алг1ай мотт лебу.

Аз г1алг1ай мотт лебу

Са къамо из шаьра бувцандаь.

Г1алг1аша цунца беркат кхеду…

Шоай вахар цунах доаландаь

Ширача замалахь денз,

Мел хинна дика – во.

Кар- кара эцаш, багахбувцамца…

Г1алг1аша эздий, камаьрша бийца,

Бухсоццаш беркате г1алг1ай мотт,

Хьа сийле яхаргья массаза.

Г1алг1ай мотт хьоца да,

Са къаман вахаре мел хиннар…

Сий, беркат, эздел, денал, сабар.

Г1алг1аша шун т1а хьаьша везвеча,

Эздий бувца, хьамсара г1алг1ай мотт …

Халкъа мукъам.Лаьг1о хоз «Даймохк» яха илли.

Сога хаьттача безаш ба мотт кагирхошта а. Из безалга дика къоасталу наха юкъе араваьлча, е дика е во дена моттиг хилча, шой фу ала деза фу де деза ца ховш висача. Вайна а безаш ба вай мотт, х1аьта а цхьаццаболча кагирхоша кегабеш бувц из. Х1анз хьажалаш «Х1аччий баьннаб г1алгай мотт» яхача сценкага.

Сценка «Х1аччий баьннаб г1алг1ай мотт»

Шоана фу хетт укх хьалах мотт х1аччий балар да ер, е вай х1аччий далар да? Х1анз вай хьожаргда мишта хов шоана г1алг1ай мотт.

Зале гулбенначарга хоат: «Шоана хой г1алг1ай мотт?» « Хов», яхачарна юкъера пхи саг хьаара воаккх.

1 Дукхаг1а кицаш хьана хов хьожаргда вай.

2 Малаг1а ловцаш хов шоана?

3 Ц1ераш яхал г1алг1ай поэтийи йоазонхойи.

4 Масса алапех латт г1алг1ай алфавит?

5 Малаг1а газет да эггара хьалха кепадетташ арадаьннар, малаг1ча шера

Массане а цхьана ховли довзалеш дашх.

VI Дешархоша д1ахо стихаш еш.

Ло1ам болаш къаьста е ло1ам боацаш,

Халкъах,мехках дог лазачоа

Дегаг1оз хул, кхы йоккхаг1а йоацаш,

Наьна меттала аьнна дош хезача.

Бувцаш хьо хезача, сона духьалъувтт

Дега бухье дувша кхийна сурташ:

1урра лоаме сийрдайоаха малх,

Тийна лоама к1ала яда юрташ,

Уйла мара кхоачаргйоацаш гаьна

Со вале а, даим сох дог лазаш

Сона дега й1овхал тела нана.

Наьнал, Даьхел, халкъал кхы дезаг1а

Шийх саг лерх1аш волчун фу хургда?

Сона деза, деза корта беттал,

Сай наьнах «нана» ала г1алг1ай меттала

Эггара хьалха сай мотт керча ди.

Хьо ма барра бувца ховчоа

Б1аьхий ба хьо, наьна мотт,

Хьо ма барра бувца ловчоа

Т1ехьле я хьо, наьна мотт.

Ший халкъ Даьхе езаш волчун

Дозал да хьо, наьна мотт,

Ма барра хьо бувца хайча

Ма ираз дар са, наьна мотт.

Унахочун мел дукха дарбаш даьдар аьнна, х1ама хилац цун лазара бокъонцадола бахьан гуча ца доаккхе. Иштта да метта хьал а, вай мел дувцар пайда бац х1аране ше бувца мотт ц1енбеш, нийсбеш ца бувце, из бувцарах пайда а хургбац.

Источник

Сценарий праздника «День ингушского языка»

Радима Балаева
Сценарий праздника «День ингушского языка»

Хоастабе наьна мотт, хоастае Даьхе,

Кхебе, хозбе, шак1а санн ц1енбеш,

Кердадаккха, илли ала,

Оаз яхийта – мерза ба наьна мотт

«Наьна мотт – дунен кор.»

Презентация «Ингушетия»

Ведущий Милана: Укх дерригача дунен т1а 3000- 5000 мотт ба. Царна юкъе да дунен адамий юкъара метташ. Да паччахьалкхен метташ, вай паччахьалкхен метташ да эрсийи г1алг1айи. Метташ «дика» е «во», яхаш декъалац. Х1ара къам кхыча къамаех къоасталу эггара хьалха ший меттаца. Мотт мел бах- къам а дах. Мотт д1абаьлча- къам д1адоал. Са хьамсара новкъостий, вай тахан в1ашаг1кхетара бахьан да, вай хьамсарча наьна метта ц1ай хилар. 21 февраль – «Наьна метта ц1ай» да аьнна, дезду дунен халкъашта юкъе. Цу хьакхехь да вай таханара в1ашаг1кхетар. Вайна дика бахьан да юха а вай метта к1оаргаленаш йовза а метта хозал тахка а.

Ведущая Аза: Наьна мотт!Мел деза дешаш да уж х1ара сага. Ма дукха х1ама чулоац цу шин дешо.Цунца дувзаденна да вай вахар: вай хьаькъал, кхетам, вай культура. Наьна меттаца дувзаденна да вай эхь- эздел, г1улакх, сийрдача кхоаненга сатувсар. Мотт вай къаман эггара йоаккхаг1а йола ганз я. Из дег1аихаб баг1ахбувцамца, мах баь варгвоацаш хоза а, б1аьхий а, боккха лорх1ам болаш а ба г1алг1ай мотт.

Священных слов, заветных, дорогих,

Не так уж много среди слов других.

Так и язык единственно – земным

Стал для тебя с рождения – родным.

Ничто на свете не сравнится

С тем языком, что мог пробиться

В твоих устах, с рожденья лет,

Что для тебя, как божий свет.

Старшая группа «Лучик»

Вай дегаш детталу г1алг1ай мотт бувцаш,

Вай дегаш детталу г1алг1ай мохк безаш.

Тха бочал, фарал, илли – Г1алг1айче,

Иразе, беркате яхийла хьо.

Сийлахьа Г1алг1айче – эздела Даьхе,

Ноаноша хьийста беркате мохк.

Турпала Г1алг1айче – денала Даьхе,

Вай даьша лорабаь къонахий мохк.

Где б ни был ты, заслышав речь родную

Ты тут же вспоминаешь твердь земную,

Где ты родился, жил и рос,

То есть Отчизна, близкая до слез.

Любой язык сам по себе велик,

Но всех роднее, знай, родной язык.

Родная речь, язык и слово,

Они и есть твоя основа.

Старшая группа «Лучик»

Майрала доага дог – х1аране кер чу,

Эздела г1алаш – х1арне дег чу,

Адамлен мерза са– дошо Г1алг1айче,

Къонахий Даьхе – кура Г1алг1айче.

Вай маьша дахалда г1алг1ай мотт бувцаш,

Вай г1оза дахалда яхь лелош,

Иразе яхийла нана Г1алг1айче,

Кортмукъа яхийла нана Г1алг1айче.

Дукха метташ да укх дуненен чу, къаман викалашка хьажжа доккхий а да уж, масала китайций мотт е инглисий мотт, х1аьта г1алг1ай мотт з1амига ба яхалга дац из, г1алг1ай мотт г1алг1аш бувц. Фу хургда т1аккха вай а из ца бувций? Мотт д1абаргба. Кхыча къаман наха вай мотт лора а бергбац е из 1ома а бергбац, бокъалдар аьлча вай воаш из лоарх1аш ца хилча лоарх1аб а бац.

Дунен метташта юкъе къаьнаг1чарех ба вай мотт. Бале а йоазув 1921 шера мара даьннадац, цудухьа вай мета дукха эшам хиннаб цох. Эггара хьалхара вай метта йоазув даьрех ба Мальсагов Кураза Зоврбик, Беков Тембот, Озиев Салман, Осмиев Хьамзат кыбараш а, цар хьийга къа зехьа доаде йиш яц вай. Мотт эшаш ба – из вай сакхетам, къаман са, ганз я. Дош даша мо, меттахьа дуж г1алг1ай меттала. Лерг хьеста цун ясмален оаз хезача мишта 1елургвар из 1ома ца беш.

Х1анз шун хьажа аьттув хургба «Веханза вена хьаша» яхача сценкага. (Ст. гр. «Лучик»)

Сценки ср. гр. А «Солнышко»

Г1алг1ай поэташа шоай стихашца хестабаьб вай мотт, х1анз са новкъосташа ешаргья шоана вай метта хетаяь байташ.

Младшая группа «Капитошка»

Средняя группа «солнышко»

Старшая группа «Почемучки»

Г1алг1ай къам, еррига Г1алг1айче тахан къаман культурай ганз дийнъеча, уж юха меттаоттаеча г1улакха бала болаш хила деза. Из да 1алаьмате лоарх1аме,кхоачашде хала, чоалхане дош. Вай даьша, мела халонаш шоашта т1акхаьча яле а, шоай мотт лакхерча дарже лоттабаьб, г1алг1ай мотт бувцаш хезача сапарг1та доалаш, дега дикахетар хулаш хиннад.

Халкъа мукъам. Лаьг1о хоз «Даймохк» яха илли.

Цхьаккха х1ама гонахьа доацаш, мехках баьха кхойтта шу доаккхаш шоай мотт, культура дег1айоалаеш къахьийгад вай даьша. Цу кхойтта шера царна дагадаьллар дар сихаг1а Г1алг1ай мехка ц1оабоаг1аргбола оамал лахар, нана Даьхе б1аргагор из дар цар массаза а дага кхаьбар. Малаг1а да цун бахьан, даьшта иштта езаш хиннай Даьхе, х1аьта вай заманхошта езаций из? Цар яхь хиннай, вай еций яхь?Царна бийзаб шоай мотт, вайна безаций г1алг1ай мотт?

Презентация про депортацию

Выступление Мадины Асхабовой (слайды)

Стих ст. гр. «Почемучки»

Сога хаьттача безаш ба мотт кагирхошта а. Из безалга дика къоасталу наха юкъе араваьлча, е дика е во дена моттиг хилча, шой фу ала деза фу де деза ца ховш висача. Вайна а безаш ба вай мотт, х1аьта а цхьаццаболча кагирхоша кегабеш бувц из. Х1анз хьажалаш

С. Мадина ст. гр. «Лучик»

Хьо ма барра бувца ховчоа

Б1аьхий ба хьо, наьна мотт,

Хьо ма барра бувца ловчоа

Т1ехьле я хьо, наьна мотт.

Ший халкъ Даьхе езаш волчун

Дозал да хьо, наьна мотт,

Ма барра хьо бувца хайча

Ма ираз дар са, наьна мотт.

Унахочун мел дукха дарбаш даьдар аьнна, х1ама хилац цун лазара бокъонцадола бахьан гуча ца доаккхе. Иштта да метта хьал а, вай мел дувцар пайда бац х1аране ше бувца мотт ц1енбеш, нийсбеш ца бувце, из бувцарах пайда а хургбац.

День родного языка. Сценарий праздника для детей старшей группы «День родного языка» Сценарий для детей старших групп. Цель: Познакомить детей с праздником «Международный день родного языка». Воспитывать.

Сценарий спортивного праздника в День защитника Отечества «День военно-воздушных шариков» Сценарий праздника в День защитника Отечества «День военно-воздушных шариков» Спортивный праздник для детей подготовительных групп и детей.

Гимнастика для мышц языка. Статические упражнения для языка Наиболее активно участвует в образовании слов язык. От его положения, от того, ка-кую форму он принимает – распластан он и образует желоб.

Консультация для учителей английского языка «Изучение иностранного языка интереснее, когда легко запоминается новая лексика» Введение Не секрет, что изучение иностранного языка – это трудоемкий процесс и для качественного осуществления коммуникативной деятельности.

Отчет о проведении НОД по развитию речи в подготовительной группе «День родного языка» 12 февраля в подготовительной группе «А» МДОУ детском саду «Яблонька» р. п. Мулловка была проведена образовательная деятельность с целью.

Развлечение страноведческого цикла для детей 5–7 лет с использованием английского языка «День Святого Валентина» Муниципальное дошкольное образовательное учреждение «Детский сад № 149» Развлечение страноведческого цикла с использованием английского.

Сценарий музыкального праздника «День знаний и День солидарности в борьбе с терроризмом» Видео [Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение «Детский сад № 108 «Сказка» города Чебоксары Чувашской Республики.

Сценарий праздника «Международный день родного языка» Сценарий праздника «Международный день родного языка» Цель: Создание условий для знакомства с международным днем родного языка Задачи:.

«День матери». Сценарий праздника в первой младшей группе «день матери». Первая младшая группа. День матери. Ведущая1: Мы не случайно собрались сегодня в нашей уютной группе. Ведь именно осенью отмечается такой.

Викторина в подготовительной к школе группе «Международный день родного языка» Цель: Познакомить детей с «Международным днем родного языка». Воспитывать любовь к родному языку, а также уважение и к другим языкам. Задачи:.

Источник

Сочинение на ингушском языке 1алам

Духхьашха нус гучаяккха болхаш, хьош хиннад 1а1а, дошо г1оз е г1алкхаш, кач олла дошо хьайкал (жай), кхы дола совг1аташ, масала гурмали, йовлакх ишт. кх.д. Г1алг1ай яхь хиларах наха нийсса хила г1ерташ деш хиннад уж совг1аташ, дале а торо дикаг1а йолчо, совг1аташ дукхаг1а а, маьха дезаг1а луш хиннад. Шийгара несо а луш хиннад, з1амига совг1аташ, тхьамка чулеладу ц1ораш (т1ормигаш), сахьата, тепча, инзаш, пезгаш, палчакхаш. Уж ше яр несо ше хьаяь, eгa а хиннай. Цул совг1а цхьацца мерех хьекха йовлакх а хиннад цу совг1аташца. Совг1аташта юкъе геттар деза лоарх1аш хиннад дуфи далар.

«1а такханза 1аьхар мо, з1амига я хьо. Доаккхача хьаькъала да хьо хиннаяцар, аьнна хьона бехк т1акхоачийтаргбац оаха, ховча хабар а дийца, ца ховча дош а дийца. Дешах даьри а даь, оапех ахча а даь. Хьа са 1ехадергдолаш а дац тхо. Юстара бола безами шун дага йола уйлеи хьоца лелае дага хьона а ма дохалда, хьоца лелае дага тхона а ма дохалда. Х1ама т1ехболча безамца хила деза вай т1ехболча безамца хилча, ингале оаркхилгача чу улла улхий модз мо безаме йоаккхаргъя вай в1аши мел йоаккха ха. «

Дика дешар, шийна наха т1ехьаг1а накъа даргдолаш ше деша дешар, ший дешарца, шийна ший мехка пайдане хилар, из да дешара эздел. Ший хьаькъал наха, зене зуламе ца хилийтар. Ше дийша ва яхаш, уйла сом ца ялар, кура ца валар. Х1анз дийша ваьннав со аьнна ца дешаш ца сацар. Даиман дешаш хилар, шийна цаховр 1омаде г1ертар. Бусалба а, дунен а дешар деша г1ертар. Из да дешара эздел.

Хьай нана, наьна йиша, даь йиша 1айха лоарх1аш мо массе бола кхалнах лархьар. Моллаг1ча къаман кхалсаг яле а цун сий дар вай декхар наьнаца, йи1ийца, несийца, ший никъ лела бар эздел доаца, ийрча г1улакх хьайгара б1арга ца дейтар царна. Безаш, хьесташ, боча лела бар. Уж болча эздий доаца дош ца оалаш, мотт хоза бувцар.

Хьай ханнарачунца а леладе деза эздел. Хье волча веча веза хьаьша ваь ларх1а веза. Хьайгара г1о дезалга хайча оарцаг1а вала веза. Дика, во цунга деча ваха веза. Деха веча дала деза, хаьттача хьайна ховр ала деза. 1уйре дика, сайре дика ювца еза. Хьайла эсалаг1а, 1овдалаха ца хеташ хьайна нийсса ларх1а веза, хьай нийсархо. Наха юкъе дакъа долаш, д1ахьош хила веза. Хьо доле а бакълуш хила. Харцвар 1ото1оваь, бакълур хьаллаца веза хьайна зе хуле а. Эздел, г1улакх леладе, массанеца цхьатарра. Хьай сий ду 1а наьха сий дой. Эздел леладаьд аьнна к1алвуссаргвац хьо.

«Шуно вовзийт эзделаца вар, эздел доацар» яхад вай даьша. Х1ама даа 1оховча хана бисмал а цадаккхар. Кулгаш дила ц1ена хилар. Х1ама юаш дукха ца яар, хьаэцар 1оюллар, сабарца йийллар, дуккха х1ама багаа елла дукха мочкхалаш ца дахар, массарел т1ехьа висса нах хьайга хьежа ца бар, е массарел хьалхаг1а йиа а ваьнна нах хьайна б1ара ца хьежабар. 1охар, хьалг1аттар а эздий хилар. Х1ама йиа ваьлча алхьам дешар, г1улакх деш лаьттачоа хоза баркал алар, фусам даьшта, барт, безам, беркат Даьлагара дехар.

Къамаьл дара эздел

Къамаьл деча хана хье ала воаллар лоацца д1аала хар. Мотт к1аьда, мерза бувцар. Хьайга хоатте хьайна ховр, хетар д1аалар. Хьайга ца доаг1а къамаьл ца дар. Дукха лувш хье наха сов ца валийтар, хьайна дайна дале а наьха г1алаташ ца дувцар. Довна юкъе воде, тоам, машар бувцар. Маслахьат хургдола оаг1ув лахар. Миччахьа воде а хьай метта доал дар. Ала дезача дош алар. Сацавезача соцавалехьа саца хар, кулгаша 1ойилла шахьар, метта йоагаю. Туро, тепчо ца1 вийнав, метто ийс вийнав оал г1алг1аша. Мотт доал де дезаш х1ама я. Метта доал де хар хьаькъал да. Модз санна мерза ба мотт. Сим мо къаьхьа ба мотт. Ше лебарга хьежжа Мулакх де отт. Доал делаш метта. Чов хургъйоацаш керта мерза хилийта оала дош, к1аьда хилийта бувца мотт. Эггара дукхаг1а къинош дер мотт ба метта доал ца дер халача оттаргва, метто сага сибат хувц, ийрча ваьккхе доаду куц. Доал делаш метта.

Источник

Эссе на ингушском языке

Ужахова Лиза Жабраиловна,

учитель ингушского языка и литературы,

ГБОУ «Лицей-детский сад г. Магас», Республика Ингушетия

«Воашош хала кхедаьча воай ноаной сийна, царех эхь хийтта а лорабе беза вай мотт. Кегалургбоацаш, ма хулла боагг1ача тайпара нийсса бувца беза.Тахан вай теркам бича, воашта а ховш, ч1оаг1а к1оадо ю вай г1алг1ай метта. Х1аранена уллув ба ала йиш йолаш да вай, г1алг1ай мотт лертт1а

хьабувца ца хов нах. Уйла яьйий вай? Доккха зе ма дий вай воай т1ехьен дер, боагг1ача тайпара царна из мотт д1а1ома ца бой! Ца1-м хов сона-боккхий хилча цу вай т1ехьено вай бехке дергдолга, из цар дой, царех бехк боаккхилга хургдац».

«Г1алг1ай мотт –дунен кор!» «Г1алг1ай мотт—Даьла совг1ат!»

Из кор баьддерзийта а, Даьла совг1ат тишде а доаде а йиш яц вайга! Цхьаволчо оал: «Мегаргбар из-м,нах д1акхеташ хилча». Мегаргбац, са доттаг1а! Нагахьа санна иштта мегаргбаларе,яздаргахьа а бувцаргахьа а ший бокъонаш йолаш хургбацар мотт. Сийдолча даьша дукхача халонашта шоаш духьалнийсбеннаболлаше а, кега а ца беш, вайга хьакхоачабаьб из. Вайна ховш да-кх, хьалха вай къаман цхьацца халонаш т1алаьтталга.

Бакъда, г1алг1ай метта йоазув 1923 шера мара хьакхолладеце а,массаза дег1аихаб вай мотт багахбувцамца.Дукха фаьлгаш, кицаш,иллеш, шира дувцараш,ховли довзалеш да вай наьна мотт,къам,хоза г1улакхаш хестадеш. Ма хулла кхувш йоаг1ача т1ехьенна уж дувца а, цох пайда эца а беза.

Д1аяхача вай заман ХХ-ча б1аьшере г1алг1ай мотт ч1оаг1а къалбисабар, цун г1улакх тишдала доладелар,из бувцар а лебер а лаьг1делар. Г1алг1ай мехкара д1аараваьлча безаш бац е бала пайда болаш а бац из г1алг1ай мотт, оалаш а нийслора. Из 1омабе хала а ба,алапаш дукха а чоалхане а да, яхаш а бар. Из яхачарга ала ловра-кх, мел хала дале а б1у ца къожабеш 1арбий, ингалсий, немций, френг1ий мотт ма 1омабой вай. Т1аккха ший къаман мотт, Дала хьона лаьрх1а совг1ата бенна мотт,1омалац йоах. Х1аьта укхаза хаттар отт, ванаг1 селлар хала да г1алг1ай мотти йоазуви 1омаде? В1алла а дац! Вай алфиватаца деррига а 46 алап мара а дац,царех шолха «чоалханедараш» шийтта алап мара а дац!

«Цхьа мотт ховр цхьа саг ва,ши мотт ховр ши саг ва,кхо мотт ховр кхо саг ва, ший къаман мотт ца ховр цхьаккха вац»,- иштта йоах хьаькъалеча кицо. Г1алг1ай метта хьал а цун лерх1ам а хувцабала болабелар 27 шу хьалха, вай паччахьалкхе а йолаш, вай Республика а йолаш вай 1охайшача. Г1алг1ай Республика Конституце т1а г1алг1ай мотт эрсий меттаца цхьана паччахьалкхен мотт ба аьнна, белгалдаьккха д1ач1оаг1дича. Г1алг1ай мотт а, йоазув а, йоазон бокъонаш а 1омаю тахан школашка, университете, кхыча дешара заведенешка.Х1аьта,таханарча дийнахьа вай мотт лебеш ба шинна а «Г1алг1айче» ц1и йолча телеридиокомпанеша еча передачашка, арадувлаш да «Литературни Г1алг1айче» яха журнал, «Села1ад» яха берий журнал укх ткъаьи итт шера арадувл духхьал г1алг1ай меттала. Г1алг1ай мотт массайолча оаг1орахьара тохкаш ба Г1алг1ай 1илма тохкама институте, Г1алг1ай паччахьалкхен университете. Хьехархошта могаш дола г1о деш я Хьехархой говзал лакхъяра йола институт.1илманхоша кийч а даь арахийца дукха 1илман тохкама балхаш да, дошлоргаш да. Дикаг1болча, говзал лакха йолча хьехархоша арахийца дукха методически пособеш да.

Тахан аз доаккхал ду се г1алг1а хилирах, из мотт хьеха сай аьттув хиларах,сайна цунцара безам Дала баларах. Са хьамсарча, эздийча даьша бийца, мозал мерзаг1а бола г1алг1ай мотт хьех аз дег чура.

Сай эссе чакхъяьккха ловра сона айса язъяьча байтаца:

Са даьй мотт. Нанас хьекха хьаьна шура Хьаьнала ювц вай г1алг1ай меттала, Даьша леладаь лоамий эздел Леладу вай г1алг1ай меттала. Т1аккха бувцалга дий из мотт Кхыча меттаца д1аийна? Т1аккха лебе йиш йий из мотт Дега чура боацаш,цхьа талмастта? Ужахьнаькъан Лиза, Магасерча лицея хьехархо.

Источник

Сочинение по родному языку «Гуьйре»

Сочинени: «Гуьйре»

1алашо: суьрта т1ехь гушдерг йозанца билгалдан 1амор; суьрта т1ехь гушдолчух лаьцна шена хетарг ала 1амор; суртдиллархочо дагалаьцначух кхета 1амор;суьртах лаьцна дийца 1амор.

Просмотр содержимого документа
«Сочинение по родному языку «Гуьйре»»

1алашо: суьрта т1ехь гушдерг йозанца билгалдан 1амор; суьрта т1ехь гушдолчух лаьцна шена хетарг ала 1амор; суртдиллархочо дагалаьцначух кхета 1амор;суьртах лаьцна дийца 1амор.

-Бераш вай тахана язйийр ю суьртех лаьцна сочинении «Гуьйре»

3. Сурт довзийтар (аг1о 24)

-Шеран муьлха зама ю суьрта т1ехь гойтуш? (Г1уьйре)

-Стенгахь гойтуш ю гуьйре? (Гуьйре лаьмнашкахь ю)

-Муьлхачу басаршца гайтина суртдиллархочо гуьйре? (Кхоьлинчу суьрташца)

-Муха хетало дагна и сурт гича? (Синаттаме хетта)

-Муха де ду гайтинарг? (Шийла )

-Х1ун ю хьоькхуш? (Шийла мох бу хьоькхуш)

-Стенах хаьа иза? (Диттийн гаьннаш ду метах хьуьйш сана)

-Х1унда? (Малх хьожучу аг1ор баьццара ю, 1индаг1 долчу аг1ор мокха ю )

-Муха ду лаьмнийн баххьаш? (Лаьмнийн баххьаш к1айделла ду)

-Х1унда? (Лаьмнашка ло тесна)

-Стенга оьху г1арг1улеш? (Г1арг1улеш бовхачу махкашка д1аоьху)

-Муха ю стигал? (Стигал кхоьлина ю)

-Х1ун ю 1аламехь курра лаьтташ? (1аламехь лаьтташ ю кагъелла б1оов)

-Х1унда ю кагъелла? (И меттиг д1атесна меттиг ю, адамаша куьг ца тохаре терра йоьхна б1ов)

-Х1ун хилла хир ю кху меттехьшира заманчохь? (Шира заманчохь нохчийн юрт хилла хир ю цигах.?)

-Стенах хиир шуна? (1аламехь лаьтташ ю б1ов)

-Х1унда ю кагъелла? (И меттиг д1атесна меттиг ю, адамаша куьг ца тохаре терра йоьхна б1ов)

-Муха ойла кхоллало суьрте хьаьжча? (Г1айг1ане )

4.Сочинени язъян кечам бар.

-Муха йолор ю сочинении? (Т1екхаьчна дашо гуьйре)

-Муха ю стигал? (Стигал кхоьлина ю)

-Х1ун эр яздийр ду 1аламах лаьцна? (1аламех бу хийцамаш. Дитташ т1ера г1аш мажделла. Басешкахь йолу бецаш макхъелла. )

-Х1ун ю д1о т1ехьа гуш? (Д1о т1ехьа гуш лаьмнаш ду. Церан баххьаш к1айдина тесначу лайно)

-Х1ун эр ду г1арг1улех лаьцна? (Г1арг1улеш д1аоьху бовхачу махкашка)

— Х1ун эр дара аша гуш йолчу б1авнах лаьцна? (Цу г1айгачу суьтехь гуш ю шира б1ов. Иза йоьхна ю)

-Муха дог ойла кхоллало шун суьрте хаьвсича? (Сурте хьаьжча г1айгане хуьлу.

а) Сочиненин х1оттам таллар.

-Маса дакъа хир ду вайн сочиненин? (Диъ)

-Х1ун яздийр ду хьалхарчу декъе? (Гуьйренан 1аламах лаьцна)

-Х1ун яздийр ду кхоалг1ачу декъе? (Ширачу б1овх лаьцна)

-Йоьалг1ачу? (Шена хетарг суьртах лаьцна)

-Муха доло деза х1ора дакъа? (Доккхачу элпаца)

Источник

Сочинение по ингушскому языку на тему «Наьна сатем»

Сочинени. « Лорабе наьна сатем».

Эггара хьалха вай оалаш дола дош «нана» да. Цу деша ма1ан а, чулоацам а геттара к1оарга ба. Нана я вай эггара хьамсара йола саг. Цунца нийсалургволаш цхьаккха саг вац.

Са нана даиман тхога хьожаш я. Из 1охайна в1алла б1аргагац тхона. 1уйран тхо деррига бераш х1ама даийта, ц1ена х1амаш т1айиха школе дохийта цо. Чудаьхкача а хьожа из тхога, ший мела йола ха тхога хьожаш йоаю цо. Цудухьа тхо дерригаш цунга хьажа декхарийла да. Из деррига кхетадеш со а хьож сай нанна новкъостал де. Цо к1езига-мукъа сало1аргдолаш. Ц1аг1а де дезар ду аз, цул совг1а, сай нанас саготтадергдоацаш, дика деш хьож со. Из ч1оаг1а раьза хул сона.

Нанна хам баь вай даргдац. Х1аьта дукха къахьега деза вай цун сатем лорабе аьнна. вай декхар да из.

Номер материала: ДБ-256217

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Источник

Сочинени «Са хьамсара наьна мотт»

сочинение про ингушский язык, для использования на уроках ингушского языка

Просмотр содержимого документа
«Сочинени «Са хьамсара наьна мотт»»

Конкурс творческих работ

«Цвети, моя Ингушетия»

Ученицы 6 «Б» класса

ГКОУ «СОШ №12 с.п. Инарки»

Руководитель: Картоева М.С.

О, Ингушетия! Прекрасные и чудные края.

Гнездо орлиного и гордого размаха,

Не знают тут не рабства низкого, ни страха.

О, Ингушетия! Я всей душой люблю тебя.

Ингушетия… Этот удивительный, прекрасный край вобрал в себя столько понятий, красочных открытий, уникальных памятников, традиций и обычаев, что говорить о нем можно бесконечно…

Это и ингушские песни, в которых слышится шум ветра и топот копыт скакуна, и прозрачный горный воздух, и облака под ногами, и орел, парящий в ярко-синем небе…

Это знание своих корней до десятого поколения и огромная любовь к родной земле…

Такая она, Ингушетия … Древняя и юная, обычная и необыкновенная, простая и таинственная, чистая и светлая, как ледниковая вода горной Ассы…

Республика Ингушетия образована 4 июня 1992 года. Статус Республики Ингушетия определяется Конституцией Российской Федерации и Конституцией Республики Ингушетия

Если на Знамени твоем сияет Солнце, то, как Солнце, должны быть светлыми твои помыслы и дела!

В 1995 г. в районе современных сел Экажево и Али – Юрт, в чистом поле началось строительство столицы Республики Ингушетия – города Магас.

Сегодня Магас – административный центр Ингушетии со всеми присущими ему атрибутами, город оригинальной архитектуры, со своими жителями и достопримечательностями.

Великий город был у нас,

А имя городу – Магас.

Столица солнечной Земли,

Но годы город унесли.

Им любовался белый свет,

Прекрасней не было и нет,

Но в город тот пришла война,

Его разрушила орда.

И жизнь померкла в той земле,

Погрязла в мраке и во зле,

Забылся в памяти у нас

Старинный город наш Магас.

Но верим мы, что будет час,

Когда воскреснет наш Магас,

И будет он прекрасней всех.

Там будет слышен детский смех,

Ведь строят именно для нас

Отцы нам солнечный Магас.

Название города, будучи правильно прочтенным, могло бы пролить свет на вопрос о локализации Магаса. Однако и здесь нет у ученых единства мнения.

Ингуши гордятся своей древней, удивительно красивой страной, прекрасными традициями и обычаями, оставленными мудрыми предками. В них непоколебимый дух добрососедства и настоящего кавказского долголетия. Традиции и обычаи народа играют важную роль в воспроизводстве культуры и духовной жизни, в обеспечении преемственности поколений, в гармоническом развитии общества и личности.

В истории каждого народа есть трагические страницы, пронизанные болью и кровью. Одной из таких страниц в истории Ингушетии стала массовая депортация февраля 1944 года. Ингушский народ вынес это тяжёлое бремя, благодаря мудрости стариков, силе мужчин, любви и самопожертвованию женщин, вере конечное торжество справедливости.
Светлой памятью погибшим в пути и местах ссылки от холода, голода и болезней стал памятник «Мемориал жертвам политических репрессий» в г.Назрань.

Ингушетия – родина чемпионов.

Каждый, посетивший однажды солнечную Ингушетию, уже не сможет остаться равнодушным к этому чудесному уголку Кавказа.

Снежные вершины, громада скал.
От сотворения мира в хаосе поднявшиеся к небу,
Дремучие леса,
Кипящие потоки шумных рек,
Луга, охваченные радугой цветенья
И ароматом трав…»
И.Базоркин

Лучшим курортом Северного Кавказа можно назвать курорт «Джейрах».

И леса, и луга,
Эти горы, где дремлют
На вершинах снега…
И.Барханоев

Сила и величие народа Ингушетии заключается в его единстве. И сегодня, продолжая славные традиции своих предков, мы должны приложить все усилия, чтобы идеи мира и согласия на нашей многострадальной земле послужил прочной основой для дальнейшего процветания нашей республики.

Свое сочинение хочу закончить такими словами :

Е муг1араш аз хетаду сай хьамсара г1алг1айче хьона!

Цу сигларча малхо ший дошо з1анарашца

Наьха дегаш г1оза доах.

Хьо даькъала ювцаш укх г1оза денца

Ер деррига дуне хьона сийрда доах!!

Са Г1алг1айче, хьона духьа

Деррига 1алам хозденна да.

24 шу даларца, хьа хозача къоналца

Хьо хьесташ, г1оздувлаш да!

Дала даькъала болба са мехка

Бахаш бола Г1алг1ай нах.

Укх хозача ц1айца, сийрдача денца

Ираз долаш, дог делаш бахалба!

Источник

Видео

Ответ:

Г1алг1ай Эздел

Автор: Хамхой Дауд

Г1алг1ай эздел дувца велча, деррига вахар дувца деза х1ана аьлча, саг сакхетамча венача хана денз из венна д1авалалца цун из леладе дезандаь. Эздел долаш волча сагах оалаш да. Эздий ва из аьла санна — аьле! Кхы оалаш да, «Эздел долчча — сабар да, — сабар долча — денал да. Эзделаца дувзаденна дуккха а да г1алг1ай кицаш. Эздел яхача деша вай ма1ан дича. Эздело йоах вайга, эзе, дисте, уйла йий де 1айха хьа мел дер. Т1аккха мара нийса хургдац 1а хьа дер, яхалга да из.» Г1алг1ай дукхаг1а мел дола дешаш, 1а д1а уйла йича, хьона хьехам беш, нийсаг1а бола вахар никъ малаг1а ба хайташ, эзара шера метто литта хьа доаг1аш да. Эздел вай хьайица вай ц1аг1ара хьадоаг1а. Вай сакхетамчу даьхкача нанас хьех вайна, вай мишта даха деза, наха юкъе мишта хила деза, фу леладе деза, малаг1а никъ лаца беза. Ший да — нана, воша — йиша, даь -йиша, даь воша, наьна — йийша, наьн — нана, даь — да, лоалахои юртара нах, мехкара нах мишта ларх1а беза. Кхы а дуккха х1амаш доаг1а эздела юкъе. Наьнаца леладе деза эздел.

Ший нана езар, цун сий дар цо шийга яхар дар, наьна юхь ца йоагаяр, ший нанна балха така новкъостал дар. Нана цамогаш хуле, цунна дола дарба лахар, къоанала къалйиссача цунга дика хьожаш, хилар вай массане декхар да. Даьла Элчано аьннад: — наьна когашта к1ала йоал хьона, хьа Ялсмале аьнна. Наьнал дезаг1а леладе дезаш х1ама дац укх дунен чу. Вайга эггара хьалха укх лаьтта ког боаккхийтар, вай лела 1омадаьр Нана я. Наьна б1аргашца дайнад вайна дуне. Нанас кхеду вай, ший деча, ший кулгий, й1овхало яле. Дуненчу ше йоаккха ха, вайха дог лазаш йоакх нанас. Даар, могар, дувхар, шийна кходеш, ший дезалхочоа дут нанас. Ший наьна сий ца дер, цо яхар ца дер а сона саг ва ала могаргдац. Наьна санна лерх1ам бе безаш ва да а. Да везаш сий деш хьо ца хуле наха сий дергдац хьа, Далла везаргвац хьо. Даьца эхь, эздел, сабар хила деза массахана. Даь юхь е еза, хьайга яхар де деза, беча балха уллув хила веза. Дас хьайга х1ама хаьттача, сабарца жоп дала, деза. Да хьа чу ваьлча нийсса ура этта маг1а баьрче дикаг1а йола моттиг д1аяла еза. Г1алг1ай 1аьдалех даьца 1охайна во1о, йо1о, несо х1ама дуаш дац. Да волча ц1аг1а аркъала ухаш белаш хилац дезал, сакхетача баьнна боккха хилча из хоза дац. Керта кий йоацаш, дег1 дерзана б1арга вайташ хилац дезалхо. Дас къамаьл деча хана, юкъе лелхаш, ший дар дувцаш хилац дезалхочо. Дас даь хьехар д1аэцаш хул дика дезалхочо. Во хьехар дергдац цо, х1ана аьлча дас ший дезалхочо во хьехар дергдац, воча новкъа воаккхаргвац, дика дар мара аргдац. Ший корта ца бовзачоа, когаш бовзаргбац яьхад вай даьша. Даьга ла ца дувг1ачоа ше малув ховргдац, ший дай малашб ховргдац, ший гаргало йовзарьяц, кхычоа д1ахьеха ховргдац, ше 1омадаьр, шийна ховр мара т1ехьенна д1ахьеха йиш яц. Эхь — эздел, сабар, денал, яхь, вай даьгара 1омаду вай, цун оамал г1улакх, вайца даха дусс. Нахаца 1имерза хилар, гаргало лерх1ар, дика, во нахаца декъар, лоалахошка, юртахошка, мехкахошка во деча оарцаг1валар, деха веначоа хьайга дар кхо ца деш д1адалар, ца могаш метта улачунга хьажа вахар, хьаьнала къахьегаш хьай дезал кхабар, царна дика хьехар деш дезал кхебар — из деррига даьгара 1омаду вай. Хьаша — да ларх1ар, тешаме доттаг1 хилар хьона улув ваьннача, новкъа воде, хьайца вог1ачунна дика новкъост хилар, наькъа хьовзам хилча из к1алвита д1аг1оргвоацаш кхыча къаман юкъе, ваха лела хье нийсвелча цу къаман 1адат ларх1ар, цу къаманца тарвола хьажар. «Селий вордат1а хайча, Селий зурма лакха» яьхад вай даьша. Хай зурма йицье яхилга дац из, тарвала ха яхилга да из.

Объяснение:

Эссе на ингушском языке

Ужахова Лиза Жабраиловна,

учитель ингушского языка и литературы,

ГБОУ «Лицей-детский сад г. Магас», Республика Ингушетия

«Воашош хала кхедаьча воай ноаной сийна, царех эхь хийтта а лорабе беза вай мотт. Кегалургбоацаш, ма хулла боагг1ача тайпара нийсса бувца беза.Тахан вай теркам бича, воашта а ховш, ч1оаг1а к1оадо ю вай г1алг1ай метта. Х1аранена уллув ба ала йиш йолаш да вай, г1алг1ай мотт лертт1а

хьабувца ца хов нах. Уйла яьйий вай? Доккха зе ма дий вай воай т1ехьен дер, боагг1ача тайпара царна из мотт д1а1ома ца бой! Ца1-м хов сона-боккхий хилча цу вай т1ехьено вай бехке дергдолга, из цар дой, царех бехк боаккхилга хургдац».

«Г1алг1ай мотт –дунен кор!» «Г1алг1ай мотт—Даьла совг1ат!»

Из кор баьддерзийта а, Даьла совг1ат тишде а доаде а йиш яц вайга! Цхьаволчо оал: «Мегаргбар из-м,нах д1акхеташ хилча». Мегаргбац, са доттаг1а! Нагахьа санна иштта мегаргбаларе,яздаргахьа а бувцаргахьа а ший бокъонаш йолаш хургбацар мотт. Сийдолча даьша дукхача халонашта шоаш духьалнийсбеннаболлаше а, кега а ца беш, вайга хьакхоачабаьб из. Вайна ховш да-кх, хьалха вай къаман цхьацца халонаш т1алаьтталга.

Бакъда, г1алг1ай метта йоазув 1923 шера мара хьакхолладеце а,массаза дег1аихаб вай мотт багахбувцамца.Дукха фаьлгаш, кицаш,иллеш, шира дувцараш,ховли довзалеш да вай наьна мотт,къам,хоза г1улакхаш хестадеш. Ма хулла кхувш йоаг1ача т1ехьенна уж дувца а, цох пайда эца а беза.

Д1аяхача вай заман ХХ-ча б1аьшере г1алг1ай мотт ч1оаг1а къалбисабар, цун г1улакх тишдала доладелар,из бувцар а лебер а лаьг1делар. Г1алг1ай мехкара д1аараваьлча безаш бац е бала пайда болаш а бац из г1алг1ай мотт, оалаш а нийслора. Из 1омабе хала а ба,алапаш дукха а чоалхане а да, яхаш а бар. Из яхачарга ала ловра-кх, мел хала дале а б1у ца къожабеш 1арбий, ингалсий, немций, френг1ий мотт ма 1омабой вай. Т1аккха ший къаман мотт, Дала хьона лаьрх1а совг1ата бенна мотт,1омалац йоах. Х1аьта укхаза хаттар отт, ванаг1 селлар хала да г1алг1ай мотти йоазуви 1омаде? В1алла а дац! Вай алфиватаца деррига а 46 алап мара а дац,царех шолха «чоалханедараш» шийтта алап мара а дац!

«Цхьа мотт ховр цхьа саг ва,ши мотт ховр ши саг ва,кхо мотт ховр кхо саг ва, ший къаман мотт ца ховр цхьаккха вац»,- иштта йоах хьаькъалеча кицо. Г1алг1ай метта хьал а цун лерх1ам а хувцабала болабелар 27 шу хьалха, вай паччахьалкхе а йолаш, вай Республика а йолаш вай 1охайшача. Г1алг1ай Республика Конституце т1а г1алг1ай мотт эрсий меттаца цхьана паччахьалкхен мотт ба аьнна, белгалдаьккха д1ач1оаг1дича. Г1алг1ай мотт а, йоазув а, йоазон бокъонаш а 1омаю тахан школашка, университете, кхыча дешара заведенешка.Х1аьта,таханарча дийнахьа вай мотт лебеш ба шинна а «Г1алг1айче» ц1и йолча телеридиокомпанеша еча передачашка, арадувлаш да «Литературни Г1алг1айче» яха журнал, «Села1ад» яха берий журнал укх ткъаьи итт шера арадувл духхьал г1алг1ай меттала. Г1алг1ай мотт массайолча оаг1орахьара тохкаш ба Г1алг1ай 1илма тохкама институте, Г1алг1ай паччахьалкхен университете. Хьехархошта могаш дола г1о деш я Хьехархой говзал лакхъяра йола институт.1илманхоша кийч а даь арахийца дукха 1илман тохкама балхаш да, дошлоргаш да. Дикаг1болча, говзал лакха йолча хьехархоша арахийца дукха методически пособеш да.

Тахан аз доаккхал ду се г1алг1а хилирах, из мотт хьеха сай аьттув хиларах,сайна цунцара безам Дала баларах. Са хьамсарча, эздийча даьша бийца, мозал мерзаг1а бола г1алг1ай мотт хьех аз дег чура.

Сай эссе чакхъяьккха ловра сона айса язъяьча байтаца:

Са даьй мотт. Нанас хьекха хьаьна шура Хьаьнала ювц вай г1алг1ай меттала, Даьша леладаь лоамий эздел Леладу вай г1алг1ай меттала. Т1аккха бувцалга дий из мотт Кхыча меттаца д1аийна? Т1аккха лебе йиш йий из мотт Дега чура боацаш,цхьа талмастта? Ужахьнаькъан Лиза, Магасерча лицея хьехархо.

Источник

Конспект урока по ингушской литературе на тему «1ай хьунаг1а»

Тема: «1ай» Ведзижев А. «1ай хьунаг1а» Хашагульгов 1.

Лоарх1ам: Ведзижев А. а Хашагульгов 1. а язъя стихотворений чулоцам бовзийтар; х1ара текста

к1оарга уйла е а цун тохкам бе а бераш 1омадар; къамаьл шаьрдар; 1аламцара безам

II . Ц1аг1ара болх тахкар.

III . Керда тема йовзийтар.

— 1одеша улга т1ара, малаг1а я таханара вай урока тема?

— Фу дувцаргда аьнна хетт шоана вайга йоазонхочо?

— Х1ана ювцаргья вайга 1ан хозале?

IV . Кердача тема т1араболх.

Хьехархочо еш текст.

Улга т1ара хала дешаш дешаш д1аязду.

Дувцара чулоацам кхетабаьбий хьожаш хаттараш тел хьехархочо.

Хала дешаш дешаш, цар ма1ан довзийтар.

Бераша «з1анарах» деш.

VI . Кердача тема т1ара болх д1ахо бахьар.

Хьехархочо еш стихотворении «1ан ди».

Х1ара дика дешача дешархочунга цхьаца б1ог1илг беша а бешийташ, хьехархочо

Хьабувцийт цун чулоацам.

Улга т1ара хала дешаш 1одеш бераша.

— Мишта дулларгдар оаш 1а сурта т1а?

— Малаг1а беса басараш хьаэцаргдар оаш?

— Сенна яздаьд из а стихотворении а йоазонхочо?

— Мишта хетт ер ха йоазонхочо?

— Фу дийшар оаш тахан?

Мала вар эггара кадайг1а?

— Хьан в1ашт1ехьадаьлар дукхаг1долча хаттарашта жоп ле?

Выберите книгу со скидкой:

ОГЭ. География. Новый полный справочник для подготовки к ОГЭ

Математика. Новый полный справочник школьника для подготовки к ЕГЭ

Дошкольная педагогика с основами методик воспитания и обучения. Учебник для вузов. Стандарт третьего поколения. 2-е изд.

Считаю и решаю: для детей 5-6 лет. Ч. 1, 2-е изд., испр. и перераб.

Начинаю считать: для детей 4-5 лет. Ч. 1, 2-е изд., испр. и перераб.

Считаю и решаю: для детей 5-6 лет. Ч. 2, 2-е изд., испр. и перераб.

Пишу буквы: для детей 5-6 лет. Ч. 2. 2-е изд, испр. и перераб.

Русско-английский словарик в картинках для начальной школы

ОГЭ. Литература. Новый полный справочник для подготовки к ОГЭ

ЕГЭ. Английский язык. Новый полный справочник для подготовки к ЕГЭ

Рисуем по клеточкам и точкам

ЕГЭ. Информатика. Новый полный справочник для подготовки к ЕГЭ

БОЛЕЕ 58 000 КНИГ И ШИРОКИЙ ВЫБОР КАНЦТОВАРОВ! ИНФОЛАВКА

Номер материала: ДБ-314320

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако редакция сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение редакции может не совпадать с точкой зрения авторов.

Источник

Сочинение по ингушскому языку на тему «Наьна сатем»

Сочинени. « Лорабе наьна сатем».

Эггара хьалха вай оалаш дола дош «нана» да. Цу деша ма1ан а, чулоацам а геттара к1оарга ба. Нана я вай эггара хьамсара йола саг. Цунца нийсалургволаш цхьаккха саг вац.

Са нана даиман тхога хьожаш я. Из 1охайна в1алла б1аргагац тхона. 1уйран тхо деррига бераш х1ама даийта, ц1ена х1амаш т1айиха школе дохийта цо. Чудаьхкача а хьожа из тхога, ший мела йола ха тхога хьожаш йоаю цо. Цудухьа тхо дерригаш цунга хьажа декхарийла да. Из деррига кхетадеш со а хьож сай нанна новкъостал де. Цо к1езига-мукъа сало1аргдолаш. Ц1аг1а де дезар ду аз, цул совг1а, сай нанас саготтадергдоацаш, дика деш хьож со. Из ч1оаг1а раьза хул сона.

Нанна хам баь вай даргдац. Х1аьта дукха къахьега деза вай цун сатем лорабе аьнна. вай декхар да из.

Выберите книгу со скидкой:

Музыкальные инструменты (плакат)

Ваш голос: Секреты вокального мастерства

Спортсмен, музыкант, поэт, математик? Как выявить и развить способности вашего ребенка (обложка с клапанами)

Математика. Новый полный справочник школьника для подготовки к ЕГЭ

Дошкольная педагогика с основами методик воспитания и обучения. Учебник для вузов. Стандарт третьего поколения. 2-е изд.

Считаю и решаю: для детей 5-6 лет. Ч. 1, 2-е изд., испр. и перераб.

Начинаю считать: для детей 4-5 лет. Ч. 1, 2-е изд., испр. и перераб.

Считаю и решаю: для детей 5-6 лет. Ч. 2, 2-е изд., испр. и перераб.

Пишу буквы: для детей 5-6 лет. Ч. 2. 2-е изд, испр. и перераб.

Русско-английский словарик в картинках для начальной школы

ОГЭ. Литература. Новый полный справочник для подготовки к ОГЭ

БОЛЕЕ 58 000 КНИГ И ШИРОКИЙ ВЫБОР КАНЦТОВАРОВ! ИНФОЛАВКА

Номер материала: ДБ-256217

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако редакция сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение редакции может не совпадать с точкой зрения авторов.

Источник